[YORUM - ALEV ALATLI] 8 MART 'KADINLAR GÜNÜ ARMAĞANI'
www.zaman.com.tr
Birinci Çeçen Savaşı'na (1994-1996) son verilmesini sağlayanlar eski askerlerdi: Rus kökenli SSCB generali Aleksandr Lebed ile Çeçen kökenli SSCB albayı, madalyalı Aslan Maskhadov.
Lebed, tıknaz, kaba tavırlı, değirmi yüzlü bir Rus subayı, "Kendi tarihimizi okumak zorundayız" diyebilecek kadar yürekli bir savaş kahramanı: "Yüz yıldır Ruslar, Çeçenleri yenemedi, kazanan hep diplomasi oldu." 1996'dan sonra "hırsızların, dolandırıcıların uykularını ve güvenliklerini kollamaktan bunaldığını" söyleyip, Moskova'yı terk ettiğinde adı "geçimsiz"e çıkar. Sibirya'ya çekilir, Krasnoyarsk'ta karargâh kurar. Devasa bir bölgenin valisi olarak, birinci görevinin ülkedeki yozlaşmaya karşı durmak, hafifliği bırakıp kanun hakimiyetini tesis etmek olduğunu açıklar: "Ben bir generalim, liberal değil." Ne ki, General Lebed'in Holywood filmlerinin beyinlere kazıdığı haşin imajı, egemen oligarşiyi daha ilk günden tehdit etmeye başlar. Örneğin, Rusya'da 1996 seçimlerine girmeye hazırlanan yüz elliden fazla siyasi parti, platform, cephe vb. örgütlenme olduğuna dikkat çekerek, "bu bolluğun sıradan vatandaşın kafasını karıştırdığını", Rusya için "en az votka bağımlığı kadar kötü sonuçlar" doğurabileceğini söyler, "anti-demokrat" damgası yer. İç siyasetin "çığırından çıktığını, ülkenin yönetilemez hale geldiğini" (1) anlatmaya çalışır, General Charles de Gaulle'e özenmek, "Rusya'ya demokrasiyi fazla görmekle" suçlanır. Çest i Rodina (2) isimli siyasi hareketi örgütler, "siyasi hırsı" konuşulmaya başlanır. Hükümetin ekonomik politikalarına karşı sol, ortanın-solu ve yurtsever güçlerin ortak hareket etmelerini sağlamak üzere ittifak arayışlarına girer, "ucuz popülizm" yapmakla itham edilir.
Mayıs 1996'da, başkanlık seçimlerine iki ay kala, Boris Yeltsin'in Grozni'de Rus askerlerine "Kazandınız... Asi Dudayev rejimini yendik" demesini dinleyen Ruslar, hemen aynı günlerde, Çeçenistan'da kalan son iki tümeni gizlice çektiğini, teslim antlaşması imzaladığını öğrendiklerinde patlar, Yeltsin'i Rus askerlerine ihanet etmekle suçlar: "Tereddüt, ancak bir savaş başlatılmadan önce kabul edilebilir bir şeydir... Birkaç gün içinde teslim olmayı plânlıyorsanız, yüzlerce askerin ölümüyle sonuçlanacak bir saldırıya kalkmazsınız." Kalktıysanız, sonunu getirmek zorundasınız, "çünkü gelinen bu noktada artık belirli bir bölge için değil, Rusya'nın ulusal haysiyeti için savaşıyorsunuz demektir. Bir daha asla ricat etmeyeceğinizi dünyaya ilân etmeniz gerekir." Lebed'in neden bahsettiğini anlamak için asker olmaya gerek olmasa gerek diye düşünürüm.
18-03-2005 - 5 kez okundu
İki komutan: Lebed ve Maskhadov...
Öte yandan, Lebed, Aslan Maskhadov'u iyi tanır, "Vicdan, onur, haysiyet kavramlarını yitirmemiş bir adamdır." der, "Bizim ordumuzun en iyi kumandanlarından biriydi. Altını çizerek söylüyorum: Bizim ordumuzun yozlaşmamış olduğu zamanlardaki en iyi kumandanlarından birisi. Bu çok şey ifade eder." Bahis konusu ordu, "Sovyet ordusu." İki eski asker, 1996 Ağustos'unda Dağıstan'ın Hasavyurt şehrinde bir araya gelir, Ocak 1997 itibarıyla savaşa son verilmesini kararlaştırırlar. Mayıs 1997'de Maskhadov'la Moskova'da buluşan Boris Yeltsin, iki ulus arasındaki 400 yıllık mücadeleye son vereceğine yemin eder. Zamanın başbakanı Viktor Çernomırdin, Maskhadov'la bir dizi ekonomik yardım antlaşması imzalar. "Maskhadov, taş üstünde taş kalmamış bir ülke ve çökmüş bir ekonomi devraldı," diye anlatılır, "Yetmezmiş gibi, tepeden tırnağa silâhlı binlerce adam. Moskova, yardım sözünde durmadı. Çernomırdin, vaatlerinin hiçbirini yerine getirmedi. Çeçen destanı sona ersin, Çeçenistan yere yapışsın diye beklediler." Meğer, Yeltsin ve avenesi, nihai darbeyi vurmak için meşru sayılabilecek bir bahane arayışındadırlar. Bulamayınca, icat ederler: Moskova'da Fırtına kod isimli bombalama operasyonu. Operasyonun isim annesinin Yeltsin'in yaka silkilen kızı Tatyana Dayaçanko olduğu, Moskova'da Fırtına'nın her aşamasının altında imzası bulunduğu söylenir. Kadın, bu yolla sadece Çeçenlere saldırmak için iyi bir bahane bulmakla kalmıyor, aynı zamanda Boris Yeltsin'in bir numaralı rakibi olan Moskova Belediye Başkanı Lujkov'un 1999 Aralık Duma seçimlerindeki şansını sıfırlamayı hedeflermiş. (3) Genelkurmay Başkanı Aleksandr Voloşin'in cebine on milyon dolar konuyor, Şamil Basayev'le buluşmak üzere ünlü silâh tüccarı Adnan Kaşıkçı'nın güney Fransa'daki malikânesine (4) gönderiliyor. Basayev, Devlet Başkanı Aslan Maskhadov'un efsanevi komutanı. Yollarının ayrılmış olmasının nedeni, Basayev'in Çeçenistan'da şeriat yönetimi talepleri.
General Voloşin, Basayev'e Moskova'nın Dağıstan'a girmesini istediğini belirtir, savaş masraflarını karşılaması için on milyon dolar önerir. Söylediğine göre, Basayev dünden razıdır, zira "Moskova'dan emir alan Nadirşah Hacilayev isimli bir kışkırtıcının etkisindeydi" denir. Basayev'i Dağıstan'ı işgal etmeye yönlendiren de, İslâm Şûrası tarafından "askeriemir" ilân edilmesini sağlayan da Nadirşah isimli bu zattır. Sonuçta, Basayev ve Ürdün asıllı "Vahhabi" komutan Hattab komutasındaki Çeçen gerillalar Dağıstan köylerine girerlerken, Moskova'da "Fırtına"nın düğmesine basılır. Aslan Maskhadov, Basayev'i durdurmak için çırpınır. Moskova'yı defaatle uyardığına onlarca gazeteci (5) tanıktır, ne ki, Çeçenistan ve Dağıstan'daki Rus kuvvetleri asilerin ilerlemelerini engellememek, çatışmaya girmemek için emir almışlardır. Onlar, onları seyrederlerken, Rus uçakları Çeçen köylerini bombalamaya koyulurlar. Asıl hesabın, Basayev-Hattab kuvvetlerinin Mahaçkala'yı almaları, orada bir İslâm devleti kurulduğunu ilân etmeleri, Rusya'da sıkıyönetime gidilmesi, aralık Duma seçimlerinin ertelenmesidir. Ama öyle olmaz, çünkü hiç beklenmedik bir biçimde Avar Dağıstanı polisleri işgalcileri püskürtürler. Rus ordusu, 1 Ekim'de saldırıya geçer: İkinci Çeçen savaşı. 2000'in başlarında Rusya'nın "en cüretkâr, en kurnaz oligarkı, dünya çapında bir dalavereci, hilebaz, soğukkanlı ve şerir, Rönesans İtalya'sının prenslerini hatırlatıyor" dedikleri Boris Beryozovski(Ki, kendisi diğer "işler"inin yanı sıra Çeçenistan'da petrol ticareti yapmaktadır.) Başkan Putin'e "Aslan Maskhadov'un olaylara hakim olamadığı" gerekçesiyle, "Şamil Basayev, Ruslan Gilayev gibi liderlerle görüşmeler başlatmasının uygun olacağını" telkin etmeye koyulur. Şubatın başlarında Kremlin'in Çeçenistan sözcüsü Yastrjembskİ, "Moskova uluslararası teröristlerle masaya oturmayacak." dediğinde, televizyon, Basayev'i ayağı kesilirken göstermektedir. Grozni'den Alhan Kala'ya çekilirken (6) mayına basmıştı.
Ağustos 1996 Hasavyurt barışının mimarlarından General Lebed, Nisan 2002'de şaibeli bir helikopter "kaza"sında, Albay Maskhadov, 8 Mart 2005'te FSB (7) özel kuvvetlerinin Çeçenistan'ın Tolstoy-Yurt köyünde düzenledikleri operasyonda ölür. Çeçenistan başbakan yardımcısı Ramazan Kadirov'un yorumu: "Maskhadov'un ölümü, tüm Çeçen kadınlarına 'Kadınlar Günü' armağanıdır." (8) Bir cinnet ki, neresinden tutsanız elinizde kalır.
(1)"Nezavisimaya gazeta," 3 Nisan 1996
(2) "Onur ve Anavatan"
(3) Moskovskaya Pravda, 22 Temmuz 1999, Aleksandr Jilin haberi
(4) ) Novaya Gazeta, 24 Ocak 2000 kaynak: Fransız istihbarat servisi
(5) Örneğin, Versiya, 1-7 Şubat 2000
(6) 4 Şubat 2000
(7) "Federalnaya Slujba Bezopasnosti" KGB'nin yerine kurulan güvenlik örgütü
(8) The Moscow Times haberi, 9 Mart 2005
18.03.2005
Etiketler:
yorum - alev alatlı 8 mart 'kadınlar günü armağanı
KAFKASYA UÇUŞLARI BAŞLADI
KAFDAV YAYINCILIK ESKİŞEHİR KİTAP FUARINDA