Kürt KÖKENLI nüfusun %8 olarak kabul edilmesi, Kürtlerin 15-20 milyon olduklarını savunan çevrelerin tepkisine yol açabilir. Ancak şunu belirtmek gerekir ki yerli yabancı hiç bir ciddi araştırmacı ya da kurum Kürt nüfusu böylesine abartılı rakamlarla ifade etmemektedir. Ayrıca çok sayıda ciddi veri %8'lik oranı doğrulamaktadır. Türkiye'deki Kürt nüfusu gerçek dışı göstermenin maksat dışında hiçbir anlamı yoktur.

1985 nüfus sayımındaki belirlemeye göre Doğu ve Güney-doğudaki halkın (9.903.000 kişi) sadece 2.766.000'i anadil olarak Kürtçeyi bildirmiştir. Kalan %72lik bölümün anadili Türkçe'dir.

Örneğin,

a) Konda A.Ş.'nin Istanbul araştırmasında ana-baba tarafından Kürt'üm diyenlerin oranı %7.6 dır. Akraba ilişkileri dahil edildiğinde bu oran %13.1 olmaktadır. Ancak bunların sadece %4' lük bir bölümü hissen-kalben Kürt'üm demektedirler.

b) 1993'te TÜSES'in yaptığı araştırmada Kürt olarak belirlediği gurubun genel seçmen sayısı içindeki oranı %9.8'dir.

c) Tarafgir verilerin etkisinde olduğu bilinen M.M.Van Bruinessen'e göre dünyadaki Kürt sayısı 15-16 milyon Türkiye'deki Kürtlerin sayısı 7-8 milyondur.

d) Javed Ensari'ye göre dünyadaki Kürtlerin nüfusu 15 milyon civarındadır ve bunların %25'i, 3.375.000'i Türkiye'dedir.

e) Doktora çalışmasında Kürtlerle ilgili nüfus tahminlerini karşılaştırmalı olarak değerlendirmiş olan M. Fany'nin 1930 yılı için Türkiye'de belirlediği Kürt sayısı 1 milyondur. Bu sayının o günkü Türkiye nüfusu içindeki payı %6.6 dır.

f) Almanya'da yayınlanan uluslararası nitelikli "Der Fisher Weltalmanach 95" adlı eserde dünyadaki Kürt nüfusu yaklaşık 16 milyon olarak verilmiş, Türkiye'deki Kürt sayısı 6.2 milyon olarak gösterilmiştir.

g) 1985 nüfus sayımındaki belirlemeye göre Doğu ve Güney-doğudaki halkın (9.903.000 kişi) sadece 2.766.000'i anadil olarak Kürtçe'yi bildirmiştir. Kalan %72'lik bölümün anadili Türkçe'dir.

Ağaç işinin toplumsal bir meslek olarak yaygın olduðu Tahtacılar, aşiret organizasyonu itibariyle farklı bir toplumsal yapıya ve özgün bir yaşam tarzına sahip Yörükler Türklerin alt gurupları olarak tasnif edilebilirler. Güney Doğu ve Doğu Anadolu'da bir çok yörede aşiret mensubiyeti, Türk, Kürt ya da Arap olmaktan önce gelir.

Ülkemizde Çerkez olarak tanımlanan gurubu oluşturan unsurları bu üst kimlikte birleştiren etken, çarlık Rusyası'nca 1864te topluca sürgün edilmiş olmalarının yarattığı büyük acı ve dayanışma duygusudur.

Türkiye'deki Çerkezler esasen dilleri ve soyları tamamen farklı çok sayıda Kuzey Kafkas topluluklarıdır. Bu yüzden 64 farklı Kafkas derneği vardır. Çerkezistan esasen küçük bir bölgeyi kapsamasına karşın Türk hükümeti gelen herkesi Çerkez kabul etmiþtir.

Istanbul

1993 yılında Konda özel araştırma şirketinin Istanbul'da 15.500 kişi üzerinde yaptığı araştırma. Soru " "siz kendinizi ne hissediyorsunuz?" Istanbul nüfusunun %61.4'nün kendisini Türk, %18.44'ünün ise "farklı" kökenden kabul etmiştir.% 21.11'lik gurup ise "karışık" kökenlidir. Bu gurubun akrabalık ilişkileri büyük çoğunlukla Türklerledir. Istanbul nüfusunun % 61.40 Türk, % 13.30 Kürt, % 6.81 Balkan Kökenli, % 5.75 Kafkas kökenli, % 8.77 Laz, % 1.39 Hristiyan Azınlıklar, % 2.57 Arap'tır.

Genelleyici Bakış

Genelleyici bakış, dışındaki bir gurubun, bir başka gurubu tanımlamasıdır. Örneğin; Türkiye'de büyük çoğunluk bütün Karadenizlileri Laz, (KOCAMAN BIR YANLIŞ) Doğuluların büyük bölümünü Kürt olarak tanımlar. (KOCAMAN BIR YANLIŞ) Bu genelleyici bakıştır. Genelleyici bakış, bilimsel temelden uzak, genelleme þeklinde kaba bir görüştür. Bu nedenle, bilimsel bakış gibi geçerli ölçülere dayanmaz. Ülkenin etnik yapısının değerlendirilmesinde hiçbir önem taşımaz.

Genelleyici Bakış ve Lazlar

Aþşağıdaki iki örnek emik ve etik bakış farklılığını ve de etik bakışın gurup kimliği değişimindeki rolünü açıklayıcıdır. Bugün, ülkenin bir çok yöresinde Laz olarak tanımlanan insanlar mevcuttur. Ancak yerli kavramı içinde Laz sadece Rize'nin Pazar, Arhavi ve Hopa üçgeni içinde küçük bir guruptur. Oysa toplum her Karadenizliyi Laz olarak görür. Toplumun Laz olarak tanımladığı halkın büyük çoğunluğu Laz yakıştırmasını reddeder. Konunun uzmanı yabancı bilim adamları da yaptıkları kapsamlı araştırmalar sonucunda Karadeniz bölgesi halkının Pazar, Arhavi, Hopa yöresi dışında Lazlığı kabul etmediklerini ve Laz olmadıklarını ortaya koymuşlardır. Bennighaus, Meeker Zonguldak Ereğlisi'nden başlayarak, Rize'nin Pazar ilçesine gelinceye kadar her yörenin kendisinin bir doğusundaki yöreyi işaretle, kendilerinin Laz olmadıklarını belirttiklerini tespit etmişlerdir. Dolayısıyla genelleyici bakışla kalabalık bir gurup olarak görülen Lazlar, gurubun kendi tanımıyla küçük bir etnik guruptur.

Genelleyici Bakış ve Zazalar

Zazaların durumu daha ilginçtir. Zazalar tarih boyunca kendi kimliklerinde onurla direnmiş, ne Türklüğü ne de Kürtlüðü benimsememiþ bir topluluktur. Zazaları inceleyen ciddi bütün bilim adamlarının ortak görüşü; Zazaların Kürt ve Zazacanın Kürtçe'nin bir lehçesi OLMADIĞI yolundadır. Bu görüşü paylaþanlar arasında Kürdolojinin babası kabul edilen V.Minorsky, O.Mann, David Mc Kenzie, Sasuni, Haddank, Prof.Goichie Kojima gibi otoriteler de mevcuttur. Ancak Zazaların önemli bir bölümü bugün Kürt üst kimliğini benimsemektedirler. Dillerinin Kürtçe'den farklı olmasına ve kökenlerinin Kürt olmadığı bilim adamlarınca ortaya konmasına ve daha önemlisi tarihte Kürtlüğe karşı kimliklerini duyarlı bir þekilde savunmuş olmalarına rağmen; Zazaları Kürt kimliğine iten, kendilerini kuşatan toplulukların etik bakışı ve devletin bu bakış doğrultusundaki tavrı olmuştur. Osmanlıdan bu yana Devlet ve toplum Zazaları Kürt olarak tanımlamıştır. Toplumsal ilişkiler sürekli olarak Zazalara Kürtlüğü empoze etmiştir. Osmanlı'dan günümüze devletin padişahı, tımar beyi, paşası, kadısı, kaymakamı, jandarması, tahsildarı, öğretmeni, hakimi, savcısı Zazaları Kürt olarak görmüştür. Sonuç olarak daha 50 yıl öncesine kadar Kürtlüğü reddeden Zazaların büyük bir bölümü bugün üst kimlik olara Kürtlüğü benimsemişlerdir. Ancak Zazalıklarını Kürtlükle eşdeğer bir kimlik olarak sürdürmektedirler.

Etnik Kimliğin Değişkenliği

Etnik kimlik pek çok nedene bağlı olarak süreç içinde değişkendir. Tarih içinde, kendi dönemlerine damgasını vurmuş sayısız etnik gurup bugün "kimlik" olarak silinmiştir. Hunlar, Hititler, Sümerler, Iskitler, bugün hiç bir etnik gurubu tanımlayan kimlikler değildir. Bu isimlerle anılmış olan topluluklar elbette toptan yok olmadılar. Başka topluluklara karışmış olarak ırki nitelikleri bugünkü toplumlar içinde devam etmekte ise de etnik gurup nitelikleri kaybolmuştur. Günümüz Türkiye'sinde bile, yakın bir geçmişe dayanan etnik kimlik değişiminin pek çok örneği mevcuttur. Araştırmalarla kanıtlanmıştır ki, bir çok öz be öz Türk unsur Kürtleşmiştir. 24 Oğuz boyundan biri olan Avşarlar'ın bir bölümünün yanı sıra, Döğerler, Kalaçlar, Kikiler, Türkanlar, Karakeçililer Kürtleşmişlerdir. Bunların içinde Urfa Karakeçilileri, bugün Batı Anadolu'daki akrabalarının da çabalarıyla Türk kimliklerini yeniden keşfetmekte ve Türklüğe dönmektedirler. Ibrahim Paşa'nın zorla Milli Aşiretine bağlayarak Kürtleştirdiği Türkanlar da kimlik değişimine bir başka örnektir. Kürtleşen Zazalar kimlik değişiminin bir başka günümüz örneğidir. Svanberg'in belirttiği gibi "bir etnik gurubun NE OLDUĞUNDAN çok, NE ZAMAN, yani NE GIBI KOŞULLAR ALTINDA var olduğu" önemlidir.

ÜST KIMLIK

Üst kimlik çoğu kez yanlış tanılanmakta ve kavram kargaşasına yol açmaktadır. Doğru tanımın iyi anlaşılabilmesi için aşağıdaki örneklerin iyi değerlendirilmesi gerekir. Kendi kökenine, geleneklerine bağlı, etnik kimliğiyle onur duyan bir Çerkez çağdaş vatandaşlık bilincinin ve toplumla bütünleşme ihtiyacının gereği olarak kendisini Türk olarak tanımlamakta hiç bir sakınca görmeyebilir. Egemen unsurun kimliğinin temsili önemini benimser. Bu durumda Türklük bu Çerkez için bir "üst" kimliktir. Bir başka Çerkez köken bilincine ve onuruna sahip olmakla birlikte, kuşaklardır bu topraklarda yetişmenin, egemen kültürle yoğrulmanın sonucu olarak kendini Türk olarak duyumsayabilir ve Türk kimliğini üstün tutabilir. Bu anlamda Türklük bu Çerkez için artık "üst" kimlik değildir. Üst kimliği tartışanların sık sık düştükleri yanlış üst kimliğin değişik "algılanma" düzeylerini, ve kişilerin kendi tercihlerini göz ardı ederek, insanlara kendi ölçüleriyle kimlik biçme yanılgılarıdır. Bazı köşe yazarları ise bu yanlışa ek olarak bir de "yerli", "sonradan gelme" yani otoktonluk gibi bilim dışı ölçüler ekleyerek kendi kafalarına göre "üst" kimlikler yaratmaktadırlar. Üst kimliğin, ne "azlık", "çoklukla" ve ne de "yerli" "göçmen" olmakla ilgisi yoktur. Üst kimlik tamamıyla gurubun kendine bakışı, egemen unsuru algılayışıyla ilgili bir tanımlamadır. Üst kimlik, en kısa tanımıyla "rıza ile kabul edilen ortak temsili kimliktir.

Çerkezler

1965 Genel Nüfus Sayımında anadili Çerkez dillerinden olanların oranı %0.19, ikinci dili Çerkez dili olanların oranı %0.15 dir. Bu sayım esas alındığında Çerkez kökenli nüfusun genel nüfüs içindeki payı %0.34 olarak görülmektedir. Aynı oran bugünkü nüfusa uygulanırsa Çerkezlerin nüfusu yaklaşık 200.000 olmaktadır. Ancak değişik kaynaklardaki verilerle birleştirildiğinde Çerkez kökenli nüfusu 1.000.000'un üzerinde kabul etmek gerekir. Çerkez kökenli nüfusa ilişkin olarak ÖZBEK'in tespiti 1984 yılı için 1.100.000'dir. Bu arada tarihi veriler incelendiğinde Türkiye'deki Çerkez kökenli nüfusu 1.5 milyon civarında kabul etmek mümkün olmaktadır. Kuzey Kafkas ülkelerinin Çarlık Rusya'sına karşı verdikleri destansı bağımsızlık savaşı 1864'te büyük bir kırıma dönüşen yenilgiyle sonuçlanmış ve Ruslar Çerkezleri sürmüşlerdİr. O günkü verilere göre sürülen nüfus farklı kaynaklara göre 600.000 ile 1.500.000 arasında değişmektedir. Ancak büyük sefalet içinde gerçekleşen göç sonucu Osmanlı topraklarına ayak basabilenler 400.000 civarında gösterilmektedir. Osmanlı topraklarına gelen Çerkezler; Balkanlar, Suriye , Mısır, Filistin, ve Anadolu da iskan edilmişlerdir. Anadolu'ya iskan edilen nüfus 150-200.000 olarak tahmin edilmektedir. Bunların büyük çoğunluğu Adigeler sonra Abhazlar ve 20.000 civarında Ubık'la, 3000 aile Çeçen-Inguş, Türk asıllı Bolkar ve Karaçaylardır. Asetinler ve Dağıstanlılar da diğer küçük guruplardır.

Çerkezler, kendi soylarından oluşan köyler kurmuşlar ve doğal asimilasyona uzun süre direnmişlerdir. Ancak Müslüman olmaları ve kentleşmenin hızlanması sonucu büyük ölçüde dillerini unutmuşlar ve Türk toplumuyla bütünleşmişlerdir. Yapılan araştırmaların hemen hemen tamamı göstermektedir ki Çerkez kökenli unsurlar için Türk kimliği köken kimliklerinden önde gelmektedir. 1993 yılında Istanbul'da yapılan araştırmada ana ve baba tarafından Kafkas kökenliyim diyenlerin oranı %2.19'dur. Ancak bunların sadece %0.46'sı kimlik olarak Çerkezliğe bağlı olduklarını belirtmişlerdir.

Etnik Mozaik Kavramı ve Fransa Örneği

Uluslararası bir örnek olarak Fransa'ya bakmak yeterlidir. 1978 istatistiklerine göre Fransa'da 17 etnik gurup mevcuttur. Üstelik bu sayı Andrews'ün yaklaşımıyla 80'ni aşmaktadır. Söz konusu 17 gurubun genel nüfus içindeki oranı %19'dur ve bu guruplardan 16'sının nüfusu 100.000'in üzerindedir. (Türkiye'de etnik gurupların toplam nüfus oranı % 11.87 ve nüfusları 100.000 üzerindeki gurup sayısı sadece 5 tir.) Böyle bir tabloya rağmen Fransa'da ne mozaik sözü edilir, ne de Fransa için "mozaik" nitelemesi yapılır. Fransa haklı olarak mozaik nitelemesini reddettiği gibi, milli azınlık kavramını da benimsememektedir. Fransa 1992 yılında anayasasının 2'nci maddesini "Fransızca Cumhuriyetin anadilidir." şeklinde değiştirmiştir. Avrupa Konseyi çerçevesinde oluşturulan ve 11 üye ülkenin imzaladığı "Bölgesel ve Azınlık Dilleri Şartı"na taraf olmamıştır. Fransa Anayasa Kurulu 1991'deki kararında Fransa halkının unsuru Korsika halkı ifadesini anayasaya aykırı bularak iptal etmiştir. Üniter bir devlet olarak milli bütünlüğünü 100 yıla aşkın bir süre önce pekiştirmiş olan Fransa'nýn etnik guruplara bakışı hiç değişmemiştir. 1925 yılında devrin Milli Eğitim Bakanı A de Monzie bu bakışı şu sözleriyle özetlemiştir. "Fransa'nın tarihsel birliği için, Brötanca'nın ortadan kalkması gerekmektedir." Bu yapıda bir Fransa etnik bir mozaik olarak tanımlanmaz, bu zihniyette bir Fransa eleştirilmezken Türkiye'yi mozaik olarak nitelemek sadece bilimi inkar değil, insafsızlıktır.(Prof. Dr. Mehmet ŞAHINGÖZ)

Etiketler:
türkıye etnık dağılımlar/prof dr mehmet şahıngöz