İnsanlar kendi hücrelerinin 10 katı sayıdaki (100 trilyon) faydalı bağırsak mikrobu ile ortak bir yaşam sürdürmektedir. Faydalı bağırsak mikropları (probiyotikler) çeşitli yararlarının yanında dış ortamdan gelen zehirli maddelerin kana geçmesini engelleyen koruyucu bir bağırsak tabakası oluştururlar. Bağırsaktaki sağlıklı mikrop dengesinin, zararlı mikroplar lehine değişmesi, yani bağırsaktaki mükemmel dengenin bozulması çok sayıda ivegen ve müzmin hastalığa yol açar.

Son yıllarda rafine gıdaların tüketimindeki artışa paralel olarak, turşu, yoğurt ve çeşitli salamuralar gibi geleneksel fermantasyon gıdalarının az tüketilmesi, süt ve yoğurt gibi fazla tüketilenlerin ise ekşimesin ya da kesmesin diye pastörize edilmesi ya da antibiyotik katılması vücudumuzun mükemmel probiyotik dengesini alt üst etmiştir.
Probiyotik- Prebiyotik
Yeterli miktarda yenildiğinde insan ya da hayvan sağlığını olumlu yönde etkileyen mikroorganizmalara probiyotik denir.

Bağırsaktaki bazı mikroorganizmaların çoğalmasını artıran ve/veya aktivitesini uyaran ve insan ya da hayvan sağlığını olumlu yönde etkileyen maddelere (besinsel lifler gibi) prebiyotik denir.

Probiyotik ve Metchnikoff
1912 Nobel Tıp Ödülünü kazanan Rus bilim adamı Élie Metchnikoff bilim dünyasında probiyotiklerin kaşifi sayılabilir.

Metchnikoff yoğurt ve peynir gibi süt ürünlerinde bulunan asit yapan mikroorganizmaların bağırsaktaki hastalık yapan mikroorganizmaları nötralize ettiğini saptamıştır.

Metchnikoff, Bulgaristan ve Kafkasya'da yaşayan insanların uzun ömürlü olmasını probiyotiklerden zengin gıdaların fazla tüketilmesiyle açıklamıştır.

Probiyotikler = yararlı bağırsak mikropları (bakteriler ve mantarlar)
Erişkin bir insan bağırsağında 100 trilyon (1,5 kg) faydalı bakteri ve mantar bulunur. Bu rakam insan hücre sayısının 10 katı kadardır. Sayıları 400'ün üzerinde olan bu bakteriler ve mantarlar normal bağırsak florasını oluştururlar.

Bu bakteriler ve mantarlar 300 m2 büyüklüğünde bir yüzey oluşturan bağırsak zarını koruyucu bir tabaka şeklinde kaplar.

Probiyotiklerin görevleri :
-Bağışıklık sistemini güçlendirmek.
-Yiyeceklerin hazmını kalaylaştırmak.
-Vitaminlerin (K vit, biyotin, B12, niasin vb) sentezini yapmak.
-Bağırsak duvarını zararlı maddelerden korumak ve bağırsak geçirgenliğini azaltmak.
-Zararlı maddelerin (toksinler) kan dolaşımına geçmesini engellemek.
-Besin allerjilerini ve ekzemayı önlemek.
-Kronik enflamatuvar (iltihabi) hastalıkların oluşumunu engellemek.
-Kanseri önlemek.
-Yaşlanmayı yavaşlatmak.
-Depresyonu hafifletmek.
-Otizm bulgularını hafifletmek.
-İshali önlemek ve tedavi etmek.
-İdrar yolu iltihaplarını önlemek.
-Kabızlığı tedavi etmek.
-Böbrek taşlarının (okzalat) oluşumunu azaltmak.
-Sezaryen doğum ve probiyotikler
-Bebek doğum sırasında vajenden gelen probiyotikler (laktobasiller ve bifidobakterler) ile karşılaşır. Bebek anne sütü ile beslendikçe normal flora gelişir. Sezaryen ile doğan bebekler dış ortamda bulunan mikroplar ile karşılaşır ve normal flora oluşamaz. Doğum sonrası ilk kolonize olan floradan sağlıklı floraya geçiş uygun beslenme ortamı meydana getirilse bile oldukça zordur.

Bağırsak florasının bozulmasının sonuçları :
Probiyotiklerin bağırsak mukozası üzerinde oluşturduğu koruyucu tabakanın ortadan kalkması bağırsak geçirgenliğini artırır.
Bu yabancı protein parçacıklarının bazıları vücudun kendi proteinlerine çok benzer. Bağışıklık sistemi aşırı uyarıldığı zaman kendinden olanı yabancıdan ayıramaz. Onu tahrip ederken kendinden olanı da tahrip eder. Bunlara oto immün (öz bağışıklık) hastalıklar denir.
Bağısak florasının bozulmasının başlıca nedenleri :
-Karbohidrattan zengin gıdalar
-Rafine gıdalar
-Çeşitli toksinler
-Antibiyotikler
-Sezaryen doğumlar
Diyet ile normal bağırsak florası nasıl sağlanır?
Un ve şekerden fakir, sebze, meyve, et ve yumurta gibi doğal gıdalardan zengin bir diyet bağırsak florasının koruyuculuğunu artırır. Fermantasyon ürünleri (turşu, yoğurt, peynir, sirke, tuzlama yiyecekler) bağırsak florasında bulunan probiyotikleri artırırlar. Pastörizasyon, gıdalardaki probiyotikleri büyük ölçüde tahrip eder!! Probiyotikten en zengin gıdalar anne sütü ve yoğurttur.
Süt ve yoğurt tüketirken dikkat edilecek noktalar :

-Mümkünse pastörize edilmemiş, fakat temiz günlük mandıra sütü tüketilmelidir.
-Güveniyorsanız (!) sokak sütçüsünden de süt alabilirsiniz. Şehirdekiler için en iyi olabilecek seçenek günlük pastörize şişe sütleridir.
-Uzun ömürlü homojenize kutu sütlerini kesinlikle kullanmayınız. Sadece ekşiyen ve/veya kesilen süt ve yoğurtları yiyiniz (bulursanız!!!). Bulamazsanız kendiniz yapın hem daha ucuz hem de çok daha sağlıklıdır.

Okuduğumuz üzere PROBİYOTİKLER metabolizmamız üzerinde oldukça önemli.HERKESE TEKRAR BİLİNÇLİ BİR TÜKETİM VE SAĞLIKLI GÜNLER DİLİYORUM.

Fatmagül SÖNMEZ
GIDA TEKNİKERİ

Etiketler:
probiyotiklerin insan sağlığındaki önemi