Mısır'ın tarihi teferruatlı çalışmalar yayımlandıkça daha iyi anlaşılacak. Prof. Ekmeleddin İhsanoğlu'nun kitabı bugüne kadar gördüğüm en iyi örnek Fax: (0312) 427 20 64 Yavuz Sultan Selim sekiz yıllık saltanatında şark imparatorlukları ile savaştı ve sınırları olağanüstü genişletti. Memlukların ülkesi üzerine yürürken bu imparatorluğun sınırları sadece Mısır, Hicaz ve Suriye'yi değil, Anadolu'da Malatya'yı dahi içeriyordu. 1516 yılında bu sınırı da geçti. Bir bakıma Ortadoğu bölgesindeki Araplar, Osmanlı'dan önce Memluk İmparatorluğu altında birleşmiş sayılabilirdi. Memluk hanedanının sultanları ne Mısırlı ne de Arap sayılırdı, çoğu Arapça dahi bilmezdi. Mamafih, Yavuz Selim'in karşısına çıkan Sultan Kansu; Arapça, Türkçe ve Farsça şiir yazacak kadar bilgili bir hükümdardı. Memluklar, Ortadoğu'da Haçlıları ve Moğolları durduracak kadar dövüşken bir askeri güçtü fakat bu defa gelen ve kısa zamanda Sultan Kansu ve etrafındakileri tarumar edip bugünkü Suriye, Lübnan, Filistin'i bir hamlede ele geçiren kuvvet; ateşli silahlar ve top kullanan bir orduydu.Osmanlı'yı besliyordu Açık ki; Mısır'ı fethetmek için 1517 kışında Sina Çölü'nü geçen Yavuz Selim Han; 400 sene sonra aynı yerde orduyu kum fırtınaları içinde ve kanal cephesinde telef eden Cemal Paşa'dan çok daha başarılıdır. Dahiler her daim dahidir. 1517'de Memlukların başkenti Osmanlı'nın eline geçti. Osmanlılar, Türk ve Çerkez asıllı Memluk beylerini yerinde bıraktı. Tabii ki Mısır'a fevkalade yetkili bir beylerbeyi, bir başdefterdar ve kadı tayin ediliyordu. Mısır'ın kadıları ayrı bir kariyere bağlıydı. Roma İmparatorluğu'nun pirinç ve buğdayı nasıl Mısır'dan geliyorsa, Osmanlı başkenti de oradan besleniyordu. İstanbul Limanı'nın ağzındaki, rengine hâlâ hayran olduğumuz Mısır Çarşısı bunu açıklar. Türk ve Çerkez komutanlar, Kopt maliye memurları, her Allah'ın günü Balkanlardan gelen Bosnalı ve Arnavut asker ve esnaf sayesinde Mısır rengârenk gelişti. Mısır'ın gelirleri padişahın "cib-i humayun'u" yani cep harçlığıydı. Kuşkusuz devletin zaruri masrafları için buradan borç alınan paraların, tarihçi Yılmaz Öztuna'nın tabiriyle padişaha geri verildiği de görülmemiştir. Uzun bir süre Kahire ve Mısır İskenderiye'si kendinden evvelki Memluk eserleriyle rekabet edercesine Osmanlı asarıyla donatıldı. Ama Mısır'ın piramitlerini ve ardındaki medeniyeti ne Batı dünyası ne de Osmanlı biliyordu. O piramitleri ve Mısır'ın kadim medeniyetini, meraklı gözleriyle gören dahi seyyah Evliya Çelebi ele aldı. Mısır'ı sevmişti. Uzun zaman orada yaşadı. Hatta bazı tarihçilere göre orada öldü ve defnedildi. 17. yüzyıl Kahire'sini ve Mısır'ını onun kadar renkli tasvir eden yoktur. Mısır'ın Memlukları bu ülkeyi meşhur eserlerle donattılar. Osmanlı da onlardan geri kalmadı. Mısır, Perslerden ve Büyük İskender'den beri yabancı hükümdarlara alışıktır. Osmanlı'nın ayaklanan valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa bu yabancı hanedanların en sonuncusudur diye söylenir. Aslında şişirme bir yorumdur. Cahil olmasına rağmen çok zekiydi ve eğitimlilerde bile az rastlanan bir irfanı vardı. O ve çocukları Mısır'ın maliyesini batırsalar da bu ülkeyi 19. asrın uygarlığına taşıdılar.