Reyhanlı bölgesine adı belirli ilk yerleşen kavim Hurri'ler olmuştur.Hint-Avrupa kökenlidir.Doğu Anadolunun Van gölü çevresinde oturmaktaydılar.Kavimler göçü olayı

nedeniyle bulundukları yeri bırakıp Güney Anadoluya indiler.Yukarı Mezopotamya ve

Hatay il'i dahil Kuzay Suriye'yi işgal edip yerleştiler.Hurri'lerin yaptığı bu göçün

İ.Ö.1950 yıllarında olduğu tahmin edilmektedir.Hurri'ler İ.Ö 1800 yılında Mitanni krallığını

kurdular.Devlet,konfederasyon niteliğindeydi,yani küçük kent krallıkların bir merkez çevresinde birleşmesiydi.Başkent Vaşşugani idi, bugünki Rasülayn'ın yeri olduğu tahmin edilmektedir.Sınırların Bitlis'ten başlayıp,Akdeniz'de bittiği sanılmaktadır.Hurri uygarlığı en gelişmiş dönemini Atçana'da sağlamıştır.



Ançak Çatalhöyük ,Cüdeyde ve Atçana höyüklerinde yapılan kazılar,Reyhanlı bölgesinin daha Hurri'ler gelmeden önce,bugün adını bilmediğimiz kavimler tarafından yerleşik bulunduğunu anlamaktayız.



Reyhanlı ilçesindeki Hurri uygarlığına son veren Hititler olmuştur.

Hititler Hint-Avrupa kökenlidir ve Kafkaslar üzerinden İ.Ö 2000 yıllarının başında Anadolu'ya geçtikleri tahmin edilmektedir ve kızılırmak kavsi içindeki bölgeye yerleşmişlerdir. Hitit kralı Hattuşil Mitaniler'den halepi aldı,Amik Ovasına girdi ve oradaki Hurri kent devletlerini tek tek ele geçirdi

Böylelikle Hitit'lerin Amik Ovasındaki Hurri'ler üzerindeki egemenlikleri İ.Ö.XIII.yy. ortalarından itibaren kesinleşmiş oldu.

Hitit konfederasyonu İ.Ö 1180 yılında dağılınca Kuzey Suriye ve Amik Ovasında Hitit kent devletleri ortaya çıktı.Atçana'daki Alalah kenti çok yağmalandığı için önemini yitirmişti.

Onun için Hitit'ler,Çatalhöyük başkent olmak üzere konfederasyon nitelikli Amik Ovasında

Bir devlet kurdular ve bu devlete Hatina adını verdiler.O dönemde Çatalhöyüğün adı Kanula idi.Ve bundan sonra reyhanlı bölgesinde bir hitit uygarlığı süre gelmekteydi



Asur kralı Sargon II, İ.Ö 717 yılında Amik Ovasındaki Hitit egemenliğine son verdi.

Artık Reyhanlı bölgesinde Asur'lu kent devletler oluştu.Nitekim İ.Ö VIII.yy.ortalarından

İtibaren Çatalhöyük , Cüdeyde ve Tainat höyüklerinde Asur'lularla ilgili mühürler görmekteyiz.



Pers'ler İ.Ö 538 yılında Asur'luların Amik Ovasındaki egemenliklerine son verirler.

Büyük İskender İ.Ö 333 yıllarında ,Pers kralı Daryüs 'ü Erzin'de yenerek Amik Ovasına

Bu kez Grek'ler egemen olur.

Reyhanlı'nın çok eski bir yerleşim yeri olmasına karşın,Hurri,Hitit ve Asur uygarlığından sonra belgelerde uzun süren bir kesintiyle karşılaşmaktayız.Bunun yanı sıra Pers ,Grek ve Roma uygarlıklarından kalma hiçbir kalıntı yoktur.Cüdeyde kayalıklarında tek tük rastlanan

oyukların Romalılardan kalma mezarlar olduğu tahmin edilmektedir.



Reyhanlı eskiden bir su değirmenleri ülkesiydi.

Muşir Derviş İbrahim paşa 1865-1880 yılları arası Suriye genel Valisi ve dördüncü ordu kumandanıydı.Yenişehir'de güçlü bir su kaynağı vardı,şimdiki set göl daha yoktu.Derviş İbrahim Paşa zamanında bu kaynağın önüne bir set çekip ve bu gün gazinoya dönüşmüş

Olan değirmeni yaptıran Halep'li Hacı Bekri Kubbeni'dir.Değirmeni kendisine Vakıf yaptı e yıllık kirası dörtyüz altın idi.Değirmenler o dönemin önemli bir fabrikasıydı.

REYHANLI İLÇESİNE YERLEŞEN ÇERKES AŞİRET VE BOYLARI
AŞİRET ADLARI

Reyhanlı İlçesine iskan edilen çerkes aşiret ve boyların adları ŞAKİR HUVAJ'ın verdiği bilgilere göre şunlardır



1-JANE 5-ÇEMGUY //Bu iskanlar dışında Reyhanlı'ya 1926 yılında

ABAZA ve UBUH kabilelerine mensup çerkes

2-ŞAPSIĞ 6-HATUKAY aileleri gelmiştir.Bunlar Ahmet Anzavur hareketi

nedeniyle Türkiye'den ayrılmak zorunda kalmış

3-ABZAH 7-KABARTAY Çerkeslerdi.1938'de Hatay Devleti kurulunca



4-BJEDUĞ 8-BESNİ kimisi Türkiye'ye dönmüş ve kimisi de Suriye'ye kaçmıştır.





Kafkasyadan tek bir Kabartay ailesi gelmişti Reyhanlı'ya o da Harran köyüne iskan edilmişti.

Bir erkek ve bir kız çocukları oldu.Erkek çocuk Ürdün'e gidince,Kabartay aşireti söndü.

Hatukay aşiretide erkek çocuk vermedikleri veya erken yaşta öldükleri için,aşiret olarak

Soylarını sürdüremedi.



BOY ADLARI



Reyhanlıda bugün Besni,Çenguy,Bjeduğ ve Jane aşiretleri vardır.Ancak bunlara ait boy adları

bilinmemektedir.Şapsığlar ise Köblü,Bage,Yokos ve Guser adı altında, dört boy olarak yaşamlarını sürdürmektedirler.Kafkasyanın ADIGE bölgesinden Reyhanlı ilçesine,kader

icabı olarak en kalabalık şekilde gelen ABZAH boyları olmuştur ve adları şunlardır

HUVAJ ĞONOJKO GUTE APİŞ ĞIJ
ÇURMUT PİHAVE MEŞVEJ ŞEVCEN ABİDE
PHAVE TUĞUJ BSİBLEN BIJ ĞUVAŞ
HAPREÇU HAPAE BLANEĞEPSE ŞAGUJ LEPSERUK
LIŞE VUNARUY TSEY PÜÇ KAZANÇI
HOGİN ÇETAV HAPEPHİ ÇÖYKO BAJ
PVEKO BRÜÇ KOTSİ BEÇİMKO YEHULKO
JEV ŞİNEHO ÇUBUT BEĞ JANKAT
YENEMUK SOHTIR DAVUR NAÇ ŞÜÇE
PAŞT ÇEMİŞ'İ ZIBE MEHOŞ MEMKEĞ
ORSABİ MERETKO BİDEMKO BLEĞOJ BİRANT
BEÇİY HONE LIPZUV HAJUK HUNAG

HATKO


ANÇOK

Bu gün bu Abzah boylarının çoğunluğu Reyhanlı'da yaşamlarını sürdürmektedir.

Ama 62 boydan 22 boy tamamen sönmüş durumdadır ve adları şunlardır
PVEKO BEÇİMKO
YEHULKO JEV
BEĞ HUNAG
GUTE HAPREÇU
NAÇ ŞÜÇE
SOHTIR ÇEMİŞ'İ
MEHOŞ MEMKEĞ
ORSABİ BİDEMKO
BLEĞOJ BİRANT
HOME LIPZUV
HAJUK BEÇİY


REYHANLI YÖRESİNDE KULLANILAN ÇERKES ATASÖZLERİ

Elinde bulunmayan ayı derisini vadetme Arkadaşına güvenerek ayıyla boğuşma
Çok sabredenin,zamanı az kalır Olumlu iş,adettir
Olmuyorsa, oluruna git Etrafına bakında otur,düşünde konuş
Yiğitsen,soylusun Seni yola çıkaran,yanlış yola saptırmaz
İkisen birsin,birsen hiçsin Kişide olmayınca,annesine dahi buyur diyemez
Sabırlı kimse birgün sabırsızı yener Tırnağın varsa kafanı kaşı
Erkeklik bölüşülemez Eltiler aynı yere düşerse,kuru pisliği ıslatarak birbirlerineatarlar
Huysuz kadının sermayesi göz yaşlarıdır Ahlaksız dostun olmaktansa,yiğit düşmanın olsun
Cenazeyle çok uğraşma,osurtursun Bilmediğin yerde,at oynatma
Çok övünenle çok kötülüyen birdir Babası yeni ölenle yeni evlenenin önüne çıkma
İneğin tekmesi buzağıyı öldürmez Soysuzu terkine alırsan seni atar
Komşu, komşuya koruyucudur Kötü süvari eyer kırar
İnsan kıyafetiyle karşılanır,hareketiyle uğurlanır Derimi yüzselerde,kalbimi çıkaramazlar ya
Arkadaş bulmak olmak ve kalmak meseledir Bu dünyada meziyeti olmayanın öbür dünyada yeri yoktur
Öksüze yardım,küle işemek gibidir Sivilceyi görmek istemeyenin burnunda sivilce çıkar
At yemle,kadın yalanla taşınır Çeşmenin başını pislemeye alışan,daima pisler
Balta ininceye kadar,ağaç istirahat eder Kılıcın altında yalvarma
Kurtulamıyacağın yerde, kavga etme Dağdaki keçinin kılını arıyor
Kıskanmayan,,köpek yavrusudur Köpeğine ve oğluna tümden güvenme
Bıyığın getirmediğini, sakal getirmez Şeytana binen,istediği yere gidemez
Seni yürütmeyenin hepsi kafirdir Yaramaz civciv kaynar suya düşer
Oğluna enginden kız al yükseğe kızını ver Verdiğine bak alacağınada bak
Köpek ininden çıkarsa kurdun yemi olur Köpeğim ısırmaz,atım tekme atmaz deme
Sıçan delikten çıkmayınca,kuyruğuna kabuk bağladı Artık kendi aramızdayız,gelini çekiştirelim
Atın karnı doyunca,gözü yolda olur Arsızla karşılaşınca,sabırlı davran
Kişi adı anılmayınca,pınara pisledi Tanıdığın adamdan kork tanımadığından korkma
Hasta olan,kendisini öldürecek yemeği bile yer Sağlıklı baş, kalpaksız kalmaz
Sağlık, en büyük zenginliktir Mertsen, yiğitsin
Dilenciye verilenin, yağı olmaz Haksız yere azarlananlar sabrederlerse,o arsızın başını yerler
İğne ufak olsada, hediyesi gönül alır Öküz olucak buzağı gözünden belli olur
Umudunu yitiren süvarinin atı koşmaz olur Biri yıkılacak ki, diyeri yükselsin
Gönül görmezse, göz görmez Akrabası bol olanın, mezarıda bol olur
Talihsiz,devenin üzerinde de olsa köpek onu ısırır Seni kaldıracakları yere oturma
Evli kız baba evine gelince,evdeki yuvarlak taş bile kendini saklar Daha karşılaşmadığın kötülüğün inşallah dayanıklı insanı olursun
Erkek çocuk bekarken oğlun,evlenince komşun olur Bir atlının hatrı için, yüz atlı su içer
Kişi sabrederse, arlanmayanın kellesini yer Evde itibarı olanın, dışarıda itibarı fazla olur
Kokarca kurt avına çıktı İkinin biri kalır, birininde yeri kalır
İyi bir insandan, kimse usanmaz Köpek sınırını aşarsa,kurda yem olur
İlerisini göremiyenin gözü kördür Dişi köpek oynamazsa, erkek köpek oynamaz
Evli olmayan erkekle, evlenmemiş kızı elçi olarak yollama Kötü bitki dibine döker
Osurana karşı osurmazsan,çıkın olduğunu bilmez Ayının üzerineyaprak düşünce hoöurdandı,taş düşünce sustu
Kapan kazanır,seçen kaybeder Hile yapan, kazdığı kuyuya düşer
Canına harcar, yüzünü satın almak için Ölü eskimez
Söz dinlemeyen, köpek yavrusudur Giysin seni toplumda baş köşeye oturtur,oburluğun seni dışlar
Kurt yemediğinden de suçlanır Yaşarsan dahaçok büyük kuşlar görürsün
Birbirlerine denk düşmeyenler, aynı kaptan içmezler Çok doğurursan çok ağlarsın
Dul kadınla evlen, boşanmışla evlenme Kişiyi terkine alırsan, seni eğerden aşağı atar
Arkandan gelenle, görüşme Boğa olacak, gözünden belli olur
Çocuk büyüttüğün kadar, ömürden kaybedersin Peniri tazeyken sık,çocuğunu küçükken eyit
Ünlü adamın ünlü oğlu olmaz Kardeşi atı ve silahı olmayan, kişi değildir
Atın başı gittikten sonra, kuyruğundan yakalamaya kalkışma Tandırda çok pişen ekmekle,çok yaşıyan kadın iyi olur

Dr.YAHYA KANBOLAT

Reyhanlı İlçesinde Türkmen Aşiretlerinin Durumu ve Kuzey Kafkas Göçmenleri adlı kitabından alıntıdır

Etiketler:
reyhanlı tarihi ve çerkezler