HOJ (HODZ) KÖYÜ DESTANI

Dr. Ufuk TAVKUL

17-18. yüzyıllarda bütün hızıyla devam eden Kafkas-Rus savaşları 1828 yüzyılından itibaren artarak şiddetlendi. 1859 yılında İmam şamil'in yenilerek Ruslar'a teslim olmasıyla Kafkasya'nın doğusunda yer alan Dağıstan ve Çeçenistan'da savaş sona erdi. Orta ve Batı Kafkaslar'da yer alan Karaçay-Malkarlılar ve Kabardey, Şapsığ, Abzeh, Bjeduğ, Natuhay, Ubıh gibi Adige (Çerkes) boyları 1864 yılına kadar savaştılar.

1864 yılında Karaçay'ın kuzey-batısında yer alan Adigey bölgesindeki "Hodz"[1] köyünün Rusların eline geçmesiyle Çerkeslerin Ruslara karşı verdikleri bağımsızlık savaşı yenilgiyle sonuçlandı. Bunun üzerine Karaçaylılar dağlık bölgedeki yurtlarına çekilirken, Çerkesler kitleler halinde Osmanlı topraklarına sürüldüler. Hodz adlı Çerkes köyüne Karaçaylılar "Hoj" adını veriyorlardı. Köyün etrafında Karaçaylıların hayvan çiftlikleri (koşları) yer alıyordu. Hodz köyünde Çerkeslerle birlikte yaşayan Karaçaylı aileler de vardı. Rus ordusunun saldırısı sonucunda Hodz köyü yerle bir edilirken, büyük bir katliam da yapıldı. Öksüz kalan pek çok Çerkes çocuğuna Karaçaylılar sahip çıkarak dağ köylerine götürüp yetiştirdiler. Çerkes tarihinin en büyük facialarından biri olan Hodz köyündeki katliamla birlikte Çerkeslerin Ruslara karşı verdikleri kahramanca mücadele Karaçay-Malkar halk edebiyatında "Hoj"adlı bir destanın ortaya çıkmasına sebep oldu. Destanın bazı bölümleri şöyledir:


Karaçay-Malkarça: Ullu Hojda bir seyir bardı, tang bardı
Ertdenden başlab ingirge deriçin kan bardı

Ullu Hojda bir seyir bardı alamat
Katınla bla kızla etelle kazavat

Ullu Hojdan çıkganelle ceti aruv
Kamaladan a bir kan tamızgan üç aruv

Ol üç aruvnu da biri bolur Urkuyat
Orus gâvurlaga ol uvuç uvuç kan kuyad

Karoh ulu, ol itden tuvgan inaral
Sabiyleribizni uruga kuyub küydüred

Boy bermegen aruv Çerkes kızlanı
Kımıja etib çıbıkla bla tüydüred

Orus askerle keçeden kelib bashandı
Üyleribizge tobladan otnu açhandı

Bir bek bitgendile Ullu Hojda sabanla
Üsübüzge boşlandıla azav tişli kabanla

Ullu Hojda uruş etelle toy kibik
Kırılıb catalla şeyit ölügle koy kibik

Sav katınla kızla kazavatha baralla
Hoj elinde kerti kan kobanla agalla

Biz patçahlıknı içibizge iymezek
Caşagan ceribiz Karaçay kibik bek bolsa

Mından arı on cılnı uruş eterek
Caşagan ceribiz tengiz bolsa, terk bolsa

Hoj cigitle algından ölmeyin sav bolsa
Caşagan ceribiz Karaçay kibik tav bolsa

Öksüzleribiz Karaçay sanga amanat
Allahdan tilegibiz bizge boluşmad, caramad

Biz da bolmayık sarı gâvurnu tabası
Hoj elidi ullu Kafkazda musliman elleni kâbası
***
Türkiye Türkçesi:

Ullu Hoj'da hayranlık uyandıran bir ihtişam var
Sabahtan başlayıp akşama kadar kan (savaş) var

Ullu Hoj'da bir muhteşemlik var
Kadınlar ve kızlar savaşıyorlar

Ullu Hoj'dan çıkmıştı yedi güzel
Kamalardan kan damlatan üç güzel

O üç güzelin biridir Urkuyat
Rus gâvurlarına avuç avuç kan döküyor

Karoh oğlu, o köpeğin soyu general
Çocuklarımızı kuyuya doldurup yakıyor

Teslim olmayan güzel Çerkes kızlarını
Çırılçıplak soyup sopalarla dövdürüyor

Rus askerleri geceden gelip baskın yaptı
Evlerimize toplardan ateş açtı

Güzel yetişmiş Ullu Hoj'da tarlalar
Üzerimize saldırdı azı dişli domuzlar

Ullu Hoj'da savaşıyorlar düğün-şölen gibi
Mahvolup yatıyor şehit ölüler koyun gibi

Bütün kadınlar kızlar savaşa gidiyor
Hoj köyünde gerçek kan ırmakları akıyor

Biz Rus çarlığını içimize sokmazdık
Yaşadığımız yer Karaçay gibi sarp olsa

Bundan sonra on yıl daha savaşırdık
Yaşadığımız yer deniz olsa, uçurum olsa

Hoj'un yiğitleri önceden ölmeyip sağ olsa
Yaşadığımız yer Karaçay gibi dağ olsa

Öksüzlerimiz, Karaçay sana emanet
Allahtan dileğimiz bize yardım etmedi

Biz de olmayalım sarı gâvurun (Rus'un) tebası
Hoj köyüdür yüce Kafkas'ta müslüman yurtlarının Kâbesi
***



Hoj (Hodz) köyünün destanı 1864 yılındaki Kafkas-Rus savaşları sırasında Karaçaylılar ile Çerkeslerin nasıl bir kardeşlik ve dayanışma içinde olduklarının tarihibelgesidir. Hoj (Hodz) köyünün savunması sırasında kahramanca savaşan Çerkes yiğitlerinin hatırası Karaçaylılar arasında bu destanla birlikte günümüzde de yaşamaktadır. Ne yazık ki art niyetli provokatörler bu iki halkı bugün birbirlerine düşman ederek Kafkasya'da çıkar sağlama niyetindedirler.



--------------------------------------------------------------------------------

[1] Hodz köyü Adigelerin Abzeh boyunun yaşadığı bir köydü.

Etiketler:
etnik sorunlara gecmisten bir bakis