Bu kapsamda, Geri Dönüş Komitesi'nin çalışmalarına başladığı ilk yıllarda, RF tarafından yönlendirilen Ermenilerin propaganda çalışmalarından etkilenen Ermeni halkı, Müslüman olan ve diasporada yaşayan Abhaz diasporasının geri dönüşüne, bölgeye radikal unsurların geleceği endişesi ile tepkiyle yaklaştı.

Abhazya'da yaşamakta olan Ermenilerin büyük bölümü, cereyan eden yoğun çatışmalara rağmen, bölgeyi terk etmediler. Ayrıca Ermenistan'dan gelen Ermeniler Karadeniz sahillerinde toprak satın alıp, yerleşme çabasındalar. Ermeniler "Abhaz-Ermeni toprağı" olarak tanımladıkları bölgeyi, Gürcülere karşı savunmak için bir Ermeni Alayı bile kurdular. Ermenistan İstihbarat Servisi de Ermenilerin Abhazya'da toprak satın alma faaliyetini destekliyor.

Abhazya'da yaşayan Ermenilerin nüfusunda 1998-2001 yılları arasında büyük artış meydana geldi. Gayrıresmi rakamlara göre, 1998 yılı öncesine kadar 50.000 civarında olan Ermeni nüfus, 2001 itibariyle yaklaşık 70.000 gibi bir rakama ulaştı.

Ocak 2003 ayı ortalarından itibaren Abhazya Ö.C.'ne göç etmeye başlayan Ermeni azınlık da genel olarak Gagra şehrine yerleşmekte olup, Ahıska ve Ahalkelek'te ekonomik koşulların olumsuz olduğunu ve geçinme imkanlarının bulunmadığını, Abhazya Ö.C.'de iş imkanlarının daha geniş olduğunu, ayrıca Karabağ'da yaşayan Ermenilerin çoğunun da Abhazya Ö.C.'ne göç ettiğini, ifade ediyorlar.

Ermenistan'dan gelen Ermeniler, Ermenistan'ın desteği ile taşınmaz satın alma faaliyetlerine girişiyorlar. Gagra'da yaşayan Ermenilerin, buraya yakın bir yerleşim birimi olan Rusya'nın Sochi şehrindeki Ermenilerle yakın münasebetleri de biliniyor.

Gerek Ermenistan'dan, gerekse Rusya'daki Ermenilerden kaynaklanan bu göç kapsamında, Ermeniler, Abhazya'daki Ermeniler vasıtasıyla buraya gelmekte, formalite evlilikler, akrabalık beyanları gibi sebepler ileri sürerek, Abhazya'dan vatandaşlık almaya ve ülkeye yerleşmeye çalışıyorlar.

Abhazya Ö.C.'ye göç eden Ermeniler, yetkililer tarafından, 1992 yılında Gürcistan ile Abhazya Ö.C. arasındaki çatışmalar sırasında göç eden Gürcü şahısların terk ettikleri evlere yerleştiriliyor.

Öte yandan Anayasaya göre ülkedeki Migreller, Ermeniler ve Ruslar gibi her halk kendi anadilinde eğitim-öğretim yapabilir, kültürünü geliştirebilir, hükmü pratikte demokratik yansımasını buluyor. Rus okulları Abhaz okullarından bile fazla. Ermeniler ve diğer etnik gruplar gazetelerini yayımlayıp kültürlerini geliştirebiliyorlar.

Bu kapsamda, Abhazya'da 37 Ermeni okulu faaliyette olup, yaklaşık 3000 öğrenciye eğitim veriliyor. Ders kitapları ücretsiz olarak Ermenistan'dan temin ediliyor. Abhazya yönetimi, Mayıs 2004'te Ermenice lisanını bilen öğretmen olmadığını gerekçe göstererek, Ermeni okullarını kapatmaya başladı.

Ermeniler, 33 kişilik Meclis'te toplam üç milletvekiline sahipler. Ancak bununla yetinmeyerek, Bakanlık talebinde bile bulunuyorlar.

Ermeniler, devlet kademeleri de dahil olmak üzere, iş hayatının hemen her dalında etkin görevler üstlenme çabasındalar.

Abhazya'da ekonomik durumun kötü olmasına rağmen, Ermenilerin köylerde yerleştikleri ve tarımla uğraştıkları için durumlarının Abhazlara nazaran daha iyi olduğu kaydediliyor.

Buna karşın, Ermeni Kültür ve Hayır Birliği Krunk'un Başkanı Galust Trapizonyan, Ermenilerin Abhaz teröründen! korunmak için kurtarma komitesi oluşturduğunu belirtti. Konu ile ilgili olarak Abhazya Dışişleri Bakanı Sergey Şamba ise, Abhazya'da yaşayan Ermenileri hiç kimsenin ezmediğini ve sayılarının savaş öncesine göre hiçbir azalma göstermediğini, aksine arttığını, bahsekonu haberlerin Abhaz toplumunu parçalamak maksadıyla çıkarıldığını ancak başarılı olamayacaklarını ifade etti.

Abhazya'nın siyasi yapısı içerisinde, azınlıklar tarafından kurulmuş Ermeni "Krunk Cemiyeti" gibi bazı örgütler, henüz kendi programlarını oluşturamadılar. Bu gruplar genellikle, yönetici kadrolarındaki şahıslar aracılığıyla, siyasi kararlar üzerinde dolaylı olarak etkili olmaya çalışıyor.

Mart 2004'te Abhazya Ermenileri Kongresi yapıldı ve Abhazya'daki tüm Ermeni kuruluşlarının tek bir yapıda birleşerek, Abhazyalı Ermenilerin tüm resmi mevkilerde çıkarlarını koruma yönünde karar alındı.


Nisan 2004'te Suhumi'de gerçekleştirilen Abhazya Ermenileri Teşkilatı'nın kurultayında Abhazya Ermeni Kültür Merkezi, Krunk ve Mastost isimli Ermeni teşkilatları da Abhazya Ermenileri Teşkilatı'na katıldı. Teşkilatın Eşbaşkanlıklarına Marietta Topcıyan, Hacık Minosyan ile Galust Trapizonyan seçildi.

Gagra şehrinde faaliyette bulunan "Maştots" Ermeni kuruluşu, da Ermenistan'dan Abhazya'ya giden Ermenilere iş imkanı sağlıyor. Merkezi Suhum'da bulunan kuruluşun Başkanlığını Dr. Samvel Danelyan yürütüyor. "Abhazya" Parlamentosu milletvekili Ermeni Arzum Trapizonyan "Maştots" kuruluşu ile yoğun ilişkilerde bulunmakta ve Ermenistan'dan Abhazya'ya Ermeni ailelerin yerleştirilmesine destek veriyor.

Öte yandan, yine Abhaz yönetimine, resmi olmayan kaynaklardan, ülkedeki Ermenilerin önümüzdeki dönemlerde, Abhazya'daki Ermeni nüfusunun buradaki Abhaz nüfusu ile hemen hemen eşit olduğunu ileri sürerek, Abhazya içinde bir Ermeni özerk bölgesi talebinde bulunmaya veya kültürel özerklikle birlikte yönetimde kendilerine de yer verilmesi talebini ileri sürmeye hazırlandıkları yönünde değerlendirmeler yapılıyor.

Abhazya'da yaşayan Ermenilere Tiflis'te faaliyet gösteren; Gürcistan'da Yaşayan Ermeniler Birliği, Ermeni Öğrenciler Birliği ve Everik Fonu isimli Sivil Toplum Örgütleri de Tiflis'te düzenledikleri gösterilerle destek veriyorlar.

Gürcistan/Abhazya Ö.C./Suhumi'de Eylül 2006 ilk haftasında "Abhazya Ermeni Federasyonu" tarafından bir gösteri yapıldı. Gösteriye Ermenistan'dan gelen siyasi parti temsilcileri, Gürcistan Ahılkelek Bölgesi'nde faaliyet gösteren "Cavakh" Ermeni örgütü ve RF/Krasnodar Bölgesi'nde faaliyet gösteren Ermeni kuruluşlarının temsilcilerinden oluşan gruplar da katıldı. Gösteride, Abhazya'ya göç etmek isteyen Ermenilere kolaylık sağlanması ve baskı yapılmaması, Gürcistan/Ahılkelek Bölgesi'ne Mesket Türklerinin yerleştirilmesi faaliyetlerinin durdurulması, Abhazya'da olası bir savaş durumunda Gürcistan'a destek verilmesi hususları ele alındı.

Ermeniler sadece Abhazlara karşı değil, Gürcülere karşı da saldırgan tavırlarda bulunuyor. Abhazya'da Ermeniler tarafından oluşturulan Bagramyan Birliği, Abhazya'daki Gürcülere işkence uygulaması ve katliamları ile tanınıyor. Ermenistan yetkilileri Birliğin neden olduğu olaylar konusunda açıklama yapmaktan kaçınıyor.

Ayrıca, Abhazya'nın Oçamçira bölgesinde 1.000 kişiden oluşan bir Ermeni silahlı örgütü, Abhazlar ve Gürcü örgütlerine karşı faaliyet gösteriyor.

Diğer taraftan, Gürcistan'da Ermeni nüfusun yoğun olarak yaşadığı Cavahati bölgesinde Gürcü ve Ermeniler arasında başlayan gerginlik, Gürcistan'ın Abhazya Ö.C. bölgesine de yansıdı. Suhumi'de, Gürcülerin bölgede yaşayan Ermenilere, Ermenistan'a dönmeleri için sürdürdükleri baskı sonucu, zaman zaman etnik gruplar arasında olaylar baş gösterdi ve çok sayıda yaralananlar oldu. Abhazya'da kalan Ermeniler gruplar kurdu. Ancak Abhazya yönetimi, çeşitli bahanelerle bu grupları takip altına aldı.

Zaman zaman bölgeye gönderilen Ermeni Heyetleri, çeşitli incelemelerde bulunuyor ve buralardaki Ermenilerin sorunlarını tespit etmeye çalışıyor. Ermeniler, Abhazya yöneticilerinden, Abhazya'daki Ermenilerin anavatanları olan Ermenistan'la irtibatlarının kopmamasının sağlanması yönünde bir düzenleme yapılması talebinde bulunuyorlar. Ermeni heyetlerinin bu ziyaretlerinden rahatsız olan Gürcistan, bu girişimlerin, Gürcistan-Ermenistan arasındaki ilişkilerin gelişmesine engel teşkil edebileceği yönünde Ermenistan'a yönelik olarak uyarılarda bulunuyor. Gürcistan'da, bu konu ile ilgili olarak yapılan açıklamalarda, Abhazya'nın Gürcistan toprak bütünlüğü içinde Gürcü toprağı olduğu, bu itibarla buralarda yaşayan halkın sorunları ile ilgili meselelerin Gürcistan hükümetine bildirilmesi gerektiği ve Ermenistan'dan bu şekilde davranılmamasının beklendiği, beyan ediliyor.

Diğer yandan Abhazya'daki ikinci büyük azınlık olan Ermeniler ve Ruslar arasındaki işbirliği ve önemli tüm devlet kurumlarında Rus etkinliği, ekonomik alanda ise Ermenilerin hakimiyeti bulunuyor. Rus pasaportuna sahip Ermenilerin Abhaz vatandaşlığını da almaları ile Abhazya'daki Ermeni sayısı ise her geçen gün artıyor. Bu durum ise, Abhazları endişeye düşürüyor.

Zira Rus yönetimi uyguladığı farklı bölgesel politikalar çerçevesinde, ekonomik ve siyasi açıdan geri bırakılan bölge, Ruslar tarafından parçalı olarak kontrol altında tutulmaya devam edilecektir. Böylece, bölgede farklı özerk yönetimler altında bulunan halklar ise Rusların kendilerine bağışladığı bölgesel politikaları uygulamaktan öte bir tavır sergilemekten uzak bırakılmasına neden oluyor.

Rusya'nın Yeltsin dönemindeki Savunma Bakanı Pavel Graçev'in, "Eğer Abhazya'yı savunmazsak bütün Karadeniz'i kaybederiz" beyanı da Rusya'nın Abhazya üzerindeki amacını açıkça gösteriyor. Doğal olarak Rusya, Abhazyalılar ve Gürcüler arasındaki anlaşmazlığı sürekli körükleyerek, bölgede hakimiyet kurmak ve sıcak denizlere inmek istiyor. Gürcistan haklı olarak, toprak bütünlüğünü korumak istiyor. Abhaz halkı ise, ne Rusya Federasyonu'nun gölgesinde kalmak, ne de Gürcistan sınırları içindeki özerk konumundan vazgeçmek istiyor. Umarız Gürcüler ve Abhazlar Rusya'nın tüm provokasyonlarına karşı çıkarak, en kısa zamanda aralarında uzlaşma yolu bulur.

Naciye Saraç

Global Yorum İnternet Dergisi

nsarac@globalyorum.com

Etiketler:
abhazya ermeni-rus ittifakı