Ѕаѕка

"Somut Müzikten Elektronik Deneysele : Asya - Kafkasya"

SARP KESKÝNER ≈ xhöömei ≈ akustik, elektrikli ve bas gitarlar ≈ vurmalýlar ≈ nefesliler ≈ zither ≈ komus ≈ armonika ≈ ses örneklemleri, örgüleri ve yerleþtirmeleri
≈ fx≈ cep teramini
BURKAY DÖNDERÝCÝ ≡ ses örneklemleri ve örgüleri ≡ fx
ORÇUN BAÞTÜRK ± davul ± gonglar ± ziller ± komus ± kargyraa
SAVAÞ ÇAÐMAN ≈ ses ≈ vurmalýlar ≈ dokuz telli pandura ≈ hazýr nesneler ≈ ses örneklemleri

Halk þarkýlarýný yorumlamak oldukça tehlikelidir. Ýcra tavrý, yörenin özellikleri veya yerel çalgýlar, her zaman müzikoloji biliminin ilgi alaný olagelmiþtir. Ýcracý ne kadar kendini o duyarlýlýða açsa da araya daðlar, denizler girer hep. Ѕаѕка'nýn yola çýkýþ noktasýný, sýrf bu yüzden yöresel dillerde söylenmiþ Ýç ve Kuzey Asya ile Kafkasya halk þiirlerine, ayný yörenin hemitonik ya da pentatonik makamlarýndan yararlanarak yeni besteler yapmak olarak tanýmlýyor.
Kasým 1997 yýlýnda Savaþ Çaðman Coþkun'un bireysel ev kayýtlarýndan yola çýkýp, 1999 yýlýnýn ilk aylarýnda Burkay Dönderici'nin katýlýmý ile Ankara'da ikili bir projeye evrilen Ѕаѕка kadrosu, Aðustos 2002'de Sarp Keskiner'in ve Haziran 2003'te Orçun Baþtürk'ün katýlýmý ile son halini aldý. Kayýt metodolojisi ve kurgu yaklaþýmý konulu uzun toplantýlarý takiben ortaya kýsa bir izlek tanýmý çýktý: Bizi günlük yaþamlarýmýzdan sýyýrýp alacak "dört duvar arasý seyahatler" vasýtasý ile "yeni bir yerel müzik" icat etmek; boþluðun, tayganýn, yalçýn daðlarýn, puslu vadilerin uçsuz bucaksýz sert bir coðrafyalarýn müziklerini, bir araya gelmesi tuhaf karþýlanacak diðer uzak coðrafya müzikleri ile beraber kurgulamak.
Gerçeklikten çok, meþruluk tartýþmasý yapan, yaratan bir müzik... Çünkü o coðrafyalar", resimli atlastan alýnmýþ; hiç gidilmemiþ, kitabi "yerler". Nasýl somut müziðin malzemesi günlük hayatýn sesleri ise ve bu sesler son derece steril bir ortamda günlük hayatta rastlanmayacak bir biçimde bir araya getiriliyorsa, bu projede de ayný þekilde uzak bir coðrafyanýn sesleri malzeme olarak seçiliyor; o coðrafyadan soyutlanarak bir araya getiriliyor.
Sesler alemine yolculuk için ilk durak evlerdi; sonra bu yolculuklardan derlenen fikir ve ses örneklemlerini bir baþka "dört duvar" arasýnda bir araya getirdik. Bazý parçalarý yeniden canlandýrdýk; bazýlarýný kesip biçerek ilk hallerine yabancýlaþtýrýrken kimilerini sýfýrdan yola çýkarak yarattýk. Dönderici'nin bu proje için özel olarak yazdýðý ses örnekleyici (sampler) ve örgüleyici (loops) program aracýlýðý ile günlük hayatýmýz boyunca kulaðýmýzdan sekip giden, sýradan, önemsiz ve duyulmasý güç sesleri büyüttük. Derken tüm bunlar bedenimize ait seslerle, uzak kýtalardan çýkagelen ritm örgüleri ile ve bugün dördümüzü bir araya getiren kimi müziklerle buluþtu.

Ѕаѕка, 1999 Ocak ayýnda üst üste kayýt yapabilen bir kasetçalar cihazýnda denenen bir tür sesten yap-boz olarak baþladý. Baþta tek kiþilikti; pentatonik þarkýlardan ibaretti...

2000 ve 2001 yýlýnýn yaz aylarýnda, Ankara'nýn sokaklarý boþaldýðýnda, penceresi Tunalý Hilmi caddesine açýlan bir evde ilk ses örnekleri ve örgüleri hazýr ediliyordu: Bir tuzun kaðýda dökülme sesi, eski bir gaz lambasýnýn paslý fitil ayar demirinin gýcýrtýsý, dokuz telli panduranýn kasnak derisinden ve eþiðinden elde edilen gýcýrtýlar, ýslýklar, výzýltýlar, mikrofona vurularak elde edilen patlama sesleri... Bu ses örneklerini bir araya getirmek için iki ayrý program yazýldý. Ham seslerin frekansýyla oynanarak elde edilen bedensiz çalgýlar icat edildi. Bu hayalet sesler, bilgisayarýn simsiyah ekranýnda dillendirildi. O yaz boyunca eldeki örgülerin üzerine Ural Önü milletlerinin ve baþka Altay halklarýnýn dillerinde doðaçlamalar yapýldý. Þarkýlar yavaþ yavaþ yeþermeye baþlamýþtý. Topluluða bir isim gerekliydi. Ýlk akla gelen mini minnacýk, ayrýntýda gizlenen, pek iç açýcý olduðu söylenemeyen bir hayvanýn ismiydi; Atsineði.

Eski Bulgarca'da, Karaçay dilinde ve Osetçe'de bulunan Ѕаѕка ismi, aslýnda taygada yazýn habercisi can sýkýcý sineklere yapýlan bir atýftý. Ayrýca her hayvan Þamanýn davulunda resmedilmiþti ama bir tek sinek oraya layýk görülmemiþti. Ѕаѕка adý bu yüzden benimsendi. Þarkýlar ortaya çýktýkça hazýr nesneler, mesela soba borusundan bir vurmalý, el yapýmý berimbaular, parmak piyanolarý, kemik ve tahta kavallar da iþin içine girdi. Böylelikle Ѕаѕка hem bedensiz çalgýlarýn soluðunu, hem uzak bir iklimin þarkýsýný mýrýldanan bir sesi, hem de somut çalgýlarý yan yana kullanmaya baþlamýþ oldu.

savaþ çaðman coþkun : sarp keskiner

Etiketler:
saska