Kuzey Kafkasya'da 3.MayIs 1917'de,Terekkale'de (Vilaikafkas)birinci büyük Halk Kurultayı toplandı.AynI kader birliği içinden gelen,aynI kültürü paylaşan boyların temsilcileri davet edilmişti.Şehirde bulunan Tiyatro Salonunda 500 resmi temsilci bir araya geldi.Davetliler arasında Azarbeycan ve Gürcistan'dan gelen gözlemci heyetler devardý.Kurultayda,Kuzey Kafkasya'nın geçici Milli Hükümeti özelliğini taşıyan; "Birleşik Kuzey Kafkasya ve Dağıstan Dağlıları Birliği Merkez Komitesi" adı verilen yüksek icra organı seçildi.Temsilciler Meclisi içinden seçilen komisyonlar,kendilerine verilen konuları tartışmış,karara bağlamıştı.Bunlar,meclis tarafından onaylanmıştı.Toplantının beşinci günü;Dağıstan temsilcilerinden Hacı Süleyman kapanış konuşması yaptı.Herkesi son derece duygulandırdı.Hacı Süleyman özetle şunları söyledi:
"Bu beş gün zarfında yapılan müzakereler ve alınan kararların bizi,ülkemizi hürriyete ve refaha kavuşturması için Yüce Allah'a dua edelim.Birliğimizin ve kardeşliğimizin ebediyen devam etmesi için çalışacağımıza ant içelim."Hacı Süleyman'ın son sözleri,salonda bulunan herkesi hecanlandırmıştı.Terekkale Kurultayı ve burada alınan kararlar,bütün bölgelerde heyecan yaratmıştı.Bölgeden bölgeye haber ve emir götüren postalar,sürekli hareket halinde oldu.18 Eylül 1917'de, Andi'de ikinci Kurultay toplandý.Kuzey Kafkasya Milli Müessesen Meclisi adýný alan kurultay,büyük ilgi görmüþtü.1500 delege bir araya gelmiþti.Onlarýn dýþýnda,davetsiz yüzlerce kiþi toplanmýþtý.Bu yüzden,Kurultay açýk havada yapýldý.Toplantýya Daðýstan,Kumuk,Salatay,Terek Vilayeti,Çeçen-Ýnguþ,Asetin,Kabardey,Karaçay-Balkar,Adýðe,Abhaz,Þetkale (Stavropol) bölgeleri delege göndermiþlerdi.Milli Meclis,anayasa niteliðinde olan þu kararlarý aldý:
1-Kuzey kafkasyalýlar,tek Siyasi birlik çatýsý altýnda birleþecekler.
2-Bu birlik içinde,her boy (kabile) tam bir muhtariyete sahip olacaktýr.
3-Birliðin iki yasama meclisi bulunacaktýr.Birincisi Mebuslar Meclisi,diðeri Ayan Meclisi.
4-Her iki Meclis;kendi arasýndan icra (yürütme) heyetini, heyet de gene kendi arasýndan bir baþkan seçecekti.Baþkan,Siyasi birliðin reisi diðer deyimle,cumhurbaþkaný olacaktý.
5-Anayasanýn korunmasý,devamlýlýðýn saðlanmasý,meclislerin yapacaðý kanunlarýn,keza Bakanlar Kurulu'nun idari ve kazai iþlerinin anayasaya uygun olup olmadýðýnýn denetlenmesi için bir yüksek Divan tesis edecekti.
Baþkan Çermoy'un ekibi
Milli Meclis Ýcra Komitesi'ni yeniliyerek,tam yetki verdi.Ýcra Komitesi Üyeleri,Abdülmecid Çermoy'u baþkan seçti.Bu þekilde,görev bölümü yapýlarak,"Bakanlar Kurulu" görevine baþladý.Devlet Baþkanlýðý'na seçilen Abdülmecit Çermoy Çeçen idi.Rus askeri okullarýnda okumuþtu.Ýmparator Nikola'ya yaverlik etmiþti.Grozni'de petrol kuyularýna sahip,Rus kültürünü benimsemiþ,zevk ve eðlenceye düþkün uçarý bir prensti.Bakanlar Kurulu'nda görev alanlardan Haydar Bammat ise Kumuk idi.Zeki ve iyi bir öðrenim görmüþtü.Rusca'dan baþka Fransýzca ve Almanca biliyordu.Ali Han Kantemir,Asetin idi.Rusya'da okumuþ,deðerli bir hukuk adamý idi.Vassan-Giray Cabaðý,Ýguþ boyundandý.Yüksek tahsiline Petersgurg'da baþlamýþ,Almanya'da bitirmiþti.Bakanlar Kurulu'nu oluþturan üyeler,genelde Rus okullarýnda okumuþlardý.Rusya'da mevcut çeþitli sosyal ve politik akýmlarýn etkisi altýnda kalmýþlardý.Rusya'yý,Rus devlet yapýsýný çok iyi biliyorlardý.Eðer onlarý, duygularý yanýltmazsa,baþarýlý olabilecek özelliklere sahiptiler.Kuzey Kafkasya 1919 yýlýnda,konfederasyon teklifini tekrar gündeme getirdi..Ancak Güney Kafkasya Hükümetleri,birleþme basiretini gösteremediler.Oysa,güneydeki cumhuriyetler ,için,Kuzey Kafkasya son derece önem arz ediyordu.Kominist Rusya'dan gelecek bir saldýrýyý,geçmiþte olduðu gibi, önce Kuzey Kafkasya göðüslemek zorunda kalacaktý.Yýllar önce yukarýda anlatýldýðý gibi,Türkiye'de yaþayan Kafkasyalýlar,ülkelerinin geleceðini düþünerek bir siyasi birlik kurmuþlardý.1908 yýlýnda kurulan bu birliðe;"Osmanlý Ülkesi'ndeki Kafkasyalý Göçmenler Siyasi Komitesi" adýný vermiþlerdi. Komite,Aralýk 1915'te,Fuat Paþa (Adýge) baþkanlýðýnda bir heyet oluþturmuþ,Almanya ve Avusturya Hükümetleri ile görüþmek üzere yola çýkarmýþtý.Heyetteki üyeler bütün Kafkasya'yý temsil edecek þekil de seçilmiþlerdi.Prens Matchabeli (Gürcü), Kamil Toghinidze (Gürcü), Ýsa Paþa (Lezgi), Selim Benutof (Azeri),Aziz Meker (Adýge)idi.Heyet üyeleri,Alman ve Avusturya devlet adamlarý ile görüþtüler.Kafkas Halklarýnýn,Rus yönetimi altýndaki dayanýlmaz durumunu anlattýlar.Baðýmsýz olmak istediklerini söylediler.Görüldüðü gibi iki yýl öncesine kadar,kader birliði içinde olmayý düþünenler bugün,fýrsatlar kapýya gelmiþken anlaþmakta güçlük çekiyorlardý.Bu bilinci muhafaza eden tek cumhuriyet Azerbeycan oldu.Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'ni güçlendirmek için elinden geleni yaptý.Çarlýk dönemi'nde Azerbeycanlýlar,orduya alýnmamýþlardý.Askerlik deneyimleri yoktu.Bu yüzden silahlý destekte bulunamadýlar.Buna karþýlýk,manevi ve mali yardýmda bulundular.Elli Milyon Manat yani yaklaþýk 2.5 Milyon Ýngiliz Lirasý verdiler.Kuzey Kafkasya 1919'da,konfederasyon için ikinci teklifini yaptýðý zaman,bazý olumlu adýmlar atýlmýþtý.Dört Kafkasya Devleti'nin temsilcileri,Tiflis'te bir araya gelerek konuyu tartýþmýþibir protokol imzalamýþlardý.Gerektiðinde askeri kuvvetlerin birleþtirilmesi,diplomatik faaliyetlerde bilgi alýþ veriþinin yapýlmasý,gümrük ve para emisyonu birliðine gidilmesi konularýnda anlaþmýþlardý.Ancak,Ermeniler;daha savaþ içinde,Ruslarýn etkisiyle,Türklere karþý düþmanca bir tavýr almýþlardý.Toplantýlara katýlmalarýna raðmen,konfedere devlet yapýsýna sýcak bakmýyorlardý.Aðýr alarak ve sudan bahaneler uydurarak,geliþmekte olan birliði bozdular.
Etiketler: