Kriz beklentileri açısından Türkiye de dahil tüm dünyanın yüzü Ortadoğu'ya dönmüşken, çok daha ciddi sonuçlar doğurabilecek önemli bir kriz Avrupa toprakları üstünde yeşermeye başladı. Bunu dikkatle izlemeliyiz ve normalde bile ihmal etmememiz gereken kuzey komuşumuz Rusya'ya daha da fazla önem vererek gelişmeleri takibe almamız gerekiyor.

Amerika, Doğu Avrupa'ya bir füze savunma sistemi konuşlandırmak istiyor. Rusya ise Çek Cumhuriyeti ile Polonya'ya konuşlandırılacak bu sistemin kendi ulusal çıkarlarına aykırı olduğunu düşünüyor. Bir süredir kriz çıkarmadan, anlaşmazlığı çözebilmek için sürdürülmekte olan görüşmelerin anlaşmazlıkla sonuçlandığı anlaşılıyor. Görüşmelere bizzat müdahale eden Putin liderliğindeki Rus yönetimi, son derece de ağır bir söylemle sona erdirdi görüşmeleri. Kendi ulusal çıkarlarına aykırı olarak gördükleri bu füze sistemini gerekirse etkisiz hale getireceklerini söylediler. Diplomatik teamüllere uygun olmayan bu söylem, krizin büyümek üzere olduğunu gösteriyor.

ABD bu füze sisteminin Rusya'ya yönelik olmadığını, sadece İran gibi terörist ülkeleri hedeflediğini vurguluyor, Rusya'yı da bu sisteme ortak olmaya çağırıyor. Rusya bu sistemin bir parçası olsaydı buna karşı çıkmaz ve bunu bir tehdit olarak algılamazdı. Ancak Rusya, saldırgan emellerinden şüphe duyduğu ABD'ye bu konuda hiç güvenmiyor ve üstelik İran'a da aynı şekilde bakmıyor. ABD'yi İran'a saldırma planları konusunda ciddi biçimde suçluyor ve uyarıyor. İran ve Rusya dünyanın en büyük petrol üreticileri olduğundan, bu ikisinin ABD'ye karşı tavır almaları, sıcak çatışma olmasa dahi bir ekonomik soğuk savaş başlatabilecek. Diplomasi yorumcuları, ABD-Rusya arasında bir diğer kriz yaratabilecek büyük anlaşmazlığın Kosova üstünde önümüzdeki aylarda patlayabileceğini söylüyorlar. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Birleşmiş Milletler'in idaresindeki Kosova'nın statüsüyle ilgili bir uzlaşmaya bir türlü varamadı.

Bu konuda temel anlaşmazlık Güvenlik Konseyi'nin iki abisi olan Rusya ile ABD arasında. ABD tarafı Kosova'nın bağımsızlığını tek taraflı olarak tanımaya hazır olduğunu açıklarken, Rusya tarafı Kosova'ya bağımsızlık verilirse yıkıcı bir şiddetin başlayabileceğine dikkat çeken Sırbistan görüşünü benimsemiş görünüyor. Bu konunun kasım ayında çözüme vardırılması gerekebilecekken, iki ana oyuncu bu kadar farklı görüşlere sahipken, çözüme nasıl varılacağı da belli değil tabii ki.

Bütün bu gelişmelerden soğuk savaş dönemine hafiften geri dönüş sinyallerini almakta olduğumuzu bilmenizi istiyoruz. Bir süredir dünya üstünde karşı çıkılmadan at koşturmaya alışmış olan ABD, Rusya'nın yeni duruşuna bakalım kendisini nasıl adapte edecek. Rusya gücünü tekrar kullanacağı işaretini bir süre önce Kuzey Kutbu üzerinde devriye uçuşlarına başlayarak göstermişti. Bu devriye uçuşları, soğuk savaşın bitmesiyle kesilmişti. Tek güç merkezli bir dünyadan iki güç merkezli bir dünyaya geçilmesinin çok daha olumlu olacağını düşünen insanların sayısı da hayli fazla. Gelişmeler ilginç ve tabii ki hepsi de Türkiye'yi yakından ilgilendiriyor. Bir süre önce Rusya ile ilşkilerin önemine dikkat çeken askeri yetkilileri bu bağlamda hatırlamak gerekiyor.

Serdar TURGUT

Etiketler:
rusya-abd anlaşmazlığı