Yaşanan savaş ve devamında ekonomik ambargo pek çok Abhazyalı ve Gürcünün ülkeyi terk etmesine yol açmıştı. Bugün ülkede ağırlıklı olarak, Abhaz, Ermeni ve Ruslar yaşıyor. Abhazya'ya yönelik Moskova üzerinden politika yürütmeye çalışan Ermenilerin ütopyası olan "Büyük Ermenistan" Abhazya'yı da içeriyor ve Ermeniler tarafından Abhazya kuzey batı Ermenistan olarak nitelendiriliyor. Rusya, Abhazya'yı kolaylıkla etki altına alabilmek amacıyla, bölgede Ermeni ve Rus nüfusun hakim olmasına zemin hazırlıyor.

Diğer taraftan, Ermenistan'ın Abhazya Ermenileri ile yakın ilişki içinde olduğu biliniyor. Genel olarak ticaret ve hizmet sektörüne hakim olan Abhazya Ermenilerinin ülkede sözsahibi olma çabası ve Abhazya'daki Ermeni yapılanmasının Ermenistan'la ilişkileri Gürcistan'ı da tedirgin ediyor. Bu arada Ermenistan'a göre diğer ülkeler gibi Abhazya da Ermeni düşmanı. Ermeni basını, Abhazya'da Ermeni karşıtı broşürler dağıtıldığını bildiriyor. Erivan'ın Abhazya'ya yönelik taleplerinin gündeme gelmesinden endişe duyuluyor.

Abhazya'ya yerleşen Ermeniler, göç etmelerinin gerekçesi olarak, Ahıska ve Ahalkelek'te ekonomik koşulların yetersiz olması nedeniyle, geçim sıkıntısı çektiklerini, Abhazya'da ise istihdam olanaklarının bulunduğunu gösteriyorlar. Zaten Abhazya'da Anayasaya göre ülkedeki Ermeniler, Migreller ve Ruslar gibi her halk kendi anadilinde eğitim-öğretim görme, kültürünü geliştirme hakkına sahip. Rus okulları Abhaz okullarından fazla. Abhazya genelindeki 37 Ermeni okulunda müfredat programında yararlanılan kitaplar, Ermenistan'dan ücretsiz olarak Abhazya'ya gönderiliyor. Bununla yetinmeyen Ermeniler, Abhaz okullarında Rus ve Abhaz dillerinin yanısıra Ermeniceyi ders olarak görmeyi de talep ettiler. Ancak bu istekleri, Abhazya Hükümeti tarafından kabul edilmedi.

Abhazya yönetimi, Ermeni nüfusun artmasını engellemeye yönelik önlemler de almaya başladı. Abhazya ÖC Parlamentosu tarafından Eylül 2005'de kabul edilen "Vatandaşlık" konusundaki yasa değişikliği ile etnik köken olarak Abhaz olan herkese Abhazya vatandaşlığı verildi. Yasa ile ülke dışındaki Abhazlara çifte vatandaşlık hakkı tanındı. Konuyla ilgili uzmanlar tarafından, vatandaşlık ile ilgili yasa değişikliği ile Abhazya'da gün geçtikçe artan Ermeni nüfusa karşı, ülke dışında yaşayan Abhazların geri dönmesinin ve bu sayede, Abhazların Gürcü ve Ermeni nüfusa karşı üstünlük sağlanmasının hedeflendiği kaydediliyor. Bu yasanın, yeni muhacirlerin gelmesi ile durumlarının kötüleşeceğini ve ticari hayattaki aktif faaliyetlerine sekte vurulacağını düşünen Ermeniler tarafından tehdit olarak algılandığı kaydediliyor. Bu nedenle, Abhazya'da yaşayan Ermeniler, kendilerine yönelik baskıların arttığı iddiasıyla, zaman zaman Tiflis'te gösteri düzenlemekten çekinmiyor.

Ermeniler ve Migreller gazetelerini yayımlayıp, kültürlerini geliştirme imkanına da sahipler. Abhazya'ya Ermeni göçünün engellenmemesi halinde, yakın bir gelecekte Abhaz çocukların eğitim gördüğü köy okulları kapanma riski ile karşı karşıya kalabileceğinden endişe duyuluyor. Bir başka sorun da istihdam alanında ortaya çıkabilecek. Çalışabilir Abhaz sayısında görülecek azalmanın, yabancı işçi talebini artırabileceği düşünülüyor.

Siyasette de Abhazlar kadar sözsahibi olmak isteyen Ermeniler, Abhazlarla gizli iktidar mücadelesine de giriştiler. Abhazya'da Parlamento seçimleri öncesinde seçim kampanyalarına ağırlık veren Ermeniler, Parlamentoya çok sayıda Ermeni milletvekili sokarak, daha fazla söz sahibi olma stratejisi izlediler. Ancak, Mart 2007'de Abhazya'da yapılan seçimlerin öncesinde parlamentoya beş milletvekilinin girmesini bekleyen Ermeniler amaçlarına ulaşamadı. Seçimler sonrasında, 35 kişilik Parlamento'ya, diğer etnik azınlıkların yanı sıra, üç Ermeni girebildi.

1992 yılındaki Gürcü-Abhaz çatışması sırasında Abhazlarla birlikte Gürcülere karşı savaşan Ermeniler, bugün bu çabalarının karşılığında Abhazların "vefa borçlarını" ödemelerini bekliyor. Ermeni Bagramyan Birliği yetkilileri, bu taleplerini açıkça ifade etmekten de çekinmiyor: "Gürcü-Abhaz savaşına ikinci sınıf halk muamelesi görmek için katılmadık. Şu¬nu iyi bilin ki, Abhazya bizim küçük 'Ermenistan'ımızdır."

Abhazya'nın siyasi ve ekonomik hayatında söz sahibi olan Ermeniler tarafından Moskova'ya, Abhazya Özerk Cumhuriyeti Başkanı Sergey Bagapş'ın aleyhine bilgi aktarıldığı ve Moskova'dan Bagapş'a karşı radikal önlemlerin alınmasını talep ettikleri de biliniyor.

Diplomatik gözlemciler, Ermenilerin Abhazya hükümeti için gelecekte problem yaratabileceğini düşünüyorlar. Bu kapsamda, Kafkasya Uzmanı Mamuka Areşidze, "Abhazya'da etnik Ermeni teşkilatları ve diasporası oldukça güçlü. Nüfus açısından Abhazlara yakın olan Ermenilerin yaşam standartları da Abhazlara nazaran daha yüksek. Diğer taraftan, Ermeniler yönetimin kendilerine olumlu yaklaşımından faydalanarak, bazı ekonomik alanları da ellerine geçirdiler" dedi. Ermenilerin ekonomik avantaj sağlamakla rollerini artırdıklarını vurgulayan uzman, Abhazya ordusunda Ermenilerden kurulu tabur bulunduğunu, bu sayede silahlandıklarını hatırlatarak, "Ermeniler, Abhazya'da sayıca fazla oldukları için, ülkeyi kendilerinin de yönetmeye hakları olduğunu düşünüyorlar" şeklinde konuştu.

Ermeniler zenginliklerini kullanarak, Abhazya'nın Karadeniz sahillerini kontrol altına almayı planlıyor ve nüfus yoğunluklarından yararlanarak, ülkedeki bütün resmi ve özel kuruluşlara da kendi taraftarlarını yerleştirmeye çalışıyorlar.

Abhazya'da Abhazya Ermenileri İcmaları Birliği, Abhazya Ermenileri Teşkilatı, Krunk (Birlik) Ermeni Teşkilatı ve Mastots Ermeni Medeniyet Merkezi gibi Ermeni teşkilatları da faaliyet gösteriyor. Diğer taraftan, Abhazya'da yaşayan Ermenilerce Suhum'da Mayıs 2007'de gerçekleştirilen İkinci Ermeni Kongresi'nde Ermeni Diaspora Birliği kuruldu. Abhazya'daki etnik unsurlar arasında muhtemel ihtilaflara karşı, Ermenilerin ortak hareket tarzını belirlemek amacıyla kurulan Birliğin Abhazya'daki diasporanın geliştirilmesi, Abhaz kamuoyuna entegrasyon, Ermeni Kültür Merkezi'nin açılması, Suhum'daki Grigorian kilisesinin yeniden kurulması gibi çalışmalarda bulunmasına yönelik kararlar alındı.

Kurtarma komitesi de kuran Ermeniler, Abhazya'da zaman zaman silahlı çatışmalara kadar uzanan olaylara sebep oluyorlar. Bunun yanı sıra, Ermenilerin, ülkedeki önemli mevkilere talep olması, özelleştirme döneminde önemli ölçüde kazanç elde etmeleri ve ticari faaliyetlerin neredeyse tamamını ele geçirmeye çalışmalarına karşı, Abhaz halkı da zaman zaman rahatsızlıklarını ortaya koyuyor.
2006 yılında Abhaz yönetimi de, bölgede Abhazlar aleyhindeki demografik dengesizliği düzeltmek amacıyla Türkiye ve Orta Doğu'da yaşayan Abhaz kökenlilerin dönüşünü sağlamak üzere "geri dönüşe ilişkin devlet programı" başlattı. Abhazya'daki Ermenilerin etkinliğini azaltmak ve ülkeye Ermenilerin göçüne engel olmak amacıyla kurulan komisyon da, Abhazya'ya gelen Ermenilere pasaport verilmemesi, askerliğini yapmadan para karşılığında yaptığına dair belge almak isteyen Ermenilere engel olunması, Ermenilere oturma izni verilmemesi ve diğer konularda Ermenilere zorluk çıkarılmasına yönelik faaliyetlerine devam ediyor.

Abhazya yönetimi tarafından yapılan açıklamalarda, Anayasaya ve uluslararası hukuk normlarına uygun olarak Abhazya topraklarının sadece Abhazya Cumhuriyeti'nin tam ve münhasır egemenliğinde bulunduğu ve RF veya Ermenistan gibi başka devletlerin yasaları ve egemenliğinin geçersiz olduğunun altı çiziliyor.

Naciye Saraç
Global Yorum İnternet Dergisi
nsarac@globalyorum.com

1 Asam.org
2 Çeçen - Online ©2007
3 azertac
4 Dünya Gündemi 07/01/2007

Etiketler:
şunu iyi bilin ki abhazya bizim küçük 'ermenistan