Parlamento Başkanı'nın Adıgelerden olması geleneğinin bir Rus'un seçilmesiyle bozulması ihtimali üzerine Adıge vekiller harekete geçti. Adıge asıllı Devlet Başkanı Aslan Thakuşinov Başkanın bu kez Ruslardan seçilmesini istiyor. Anavatanlarında azınlıkta olan Adıgeler ise Devlet Başkanlığında olduğu gibi Parlamento Başkanı'nın da Adıgelerden seçilmesi için baskı yapıyor. Thakuşinov'un Rus adayda ısrar etmesi ise Moskova'dan gelen baskılara bağlanıyor.

Parlamento Yasama Komitesi Başkanı Anatoli Osokin'in verdiği bilgilere göre, şu anda Rus adayların adaylığı müzakere aşamasında. Osokin'e göre, uzlaşma prosedürü biraz uzayacak. İlk önce Birleşik Rusya içinden birkaç aday gösterildi. Bu adaylar Moskova'da parti yönetimi tarafından değerlendirildi. Belirlenecek aday için Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'den de onay alındı. Bu aşamalardan sonra, normal prosedüre yani yerel seçim mekanizmasına dönüldü. Önümüzdeki günlerde Adıgey Parlamentosu'nda oylama yapılacak ve çoğunluk oyunu alan kişi başkan seçilecek. Tabi ki parlamentonun % 50'si Adıgelerin elinde olsa da Moskova'dan işaret edilen aday dışında kimsenin seçilmesi beklenmiyor.

Adıge vekillerin düşüncesine göre, Adıgey Devlet Başkanı, Parlamento Başkanı, Kültür Bakanı ve Basın Komitesi Başkanı Adıge olmalı. Bu durum sağlanırsa, Cumhuriyet statüsü kaldırılarak Krasnodar Kray'a bağlanmak istenen Adıgey'e dokunulmaması ve milli yapının muhafazası garanti altına alınacak.

Devlet Başkanı'nın artık halk değil Kremlin'in belirlediği Adıgey'de Parlamento Başkanlığının da Adıgelerden alınıp Ruslara verilmesi tehlikesine karşı Adıgeler harekete geçti. 18 Ocak 2007'de ülkenin önde gelen sivil örgütü Adıge Khase, Çerkes Kongresi gibi örgütlerin de katılımıyla bir toplantı yapıp Adıgey Parlamentosu Başkanlığına bir Rus'un getirilmesi çabalarını tartıştı. Dayatmaya karşı çıkan temsilciler, Parlamento Başkanlığı'na bir Rus adayın seçilmesinde ısrar eden Adıgey Başkanı Aslan Thakuşinov'a baskı yapılması gerektiği dile getirildi.
Adıge Khase Başkan Yardımcısı Nalbi Guetl, atanmış Devlet Başkanı'nın otoritesinin zayıfladığını, bu yüzden Adıgey'ın ikinci önemli organı Parlamentonun önem kazandığını kaydetti. Cumhuriyetin yapısının korunmasında Parlamento Başkanı'na büyük görev düştüğünü belirten Guetl, bu konudaki endişelerin hem Thakuşinov, hem de Parlamentodaki Adıge kökenli vekillere iletilmesi gerektiğini anlattı.

Khase üyelerinden Adıgey Sambo Federasyonu Başkanı Arambiy Hapay da, Kremlin'in özerk bölgelerdeki merkezileştirme operasyonunun Federasyon genelindeki seçimlere bağlı olarak ötelendiğini ama Adıgey'in Cumhuriyet statüsünün feshedilmesi tehlikesinin en geç sonbaharda yeniden ortaya çıkacağını belirterek, daha etkili bir muhalefet önerdi. Hapay "Gerekirse çalışmalarını geçici bir süre durdurmuş olan Adıge Halk Kongresi'ni toplarız. Kongre katılımcılarının belgeleri halen var ve belki de zamanı geldi" dedi. Parlamento Başkanlığının Adıgelerden alınmasını "federal merkezin Adıgey Cumhuriyeti'ni ortadan kaldırma düşüncesinin göstergesi" olarak yorumlayan Hapay, sadece Parlamento Başkanının değil, adayların dahi Moskova'dan belirlendiği bir duruma düşürüldüklerini, bunun Sovyetler Birliği'nde Komünist Parti döneminde bile görülmediğini kaydetti.

Khase üyelerinden Aslan Nehay da Başkanın Rus olmasına karşı konulması gerektiğini vurguladı ve "Kongrenin görevi başkanlık koltuğu gibi meseleleri çözmek değil, ülkenin ortadan kaldırılma tehlikesini engellemektir" dedi.

Adıgey'de Parlamento Başkanlığının Adıgelerden Ruslara verilmesi planıyla ilgili tartışma sürerken Moskova'nın onayına sunulacak üç aday 21 Ocak 2007'de belirlendi. Moskova'nın baskısıyla Parlamentonun başına bir Rus'un geçmesini isteyen Devlet Başkanı Aslan Thakuşinov, belirlenen adayları yaptığı toplantıda milletvekillerine sundu. "Moskova'da adaylıkları üzerinde mutabakat sağlandığı" belirtilen isimler şunlar: Adıgey Parlamentosu Başkan Yardımcısı Anatoli İvanov, Birleşik Rusya Adıgey Şubesi Yürütme Kurulu Başkanı Aleksandr Luzin ile Adıgey Kültür, Spor, Medya ve Sivil Örgütlerle İlişkiler Komitesi Başkan Yardımcısı Sergey Pismak. Adıgeler arasında ise Başkanlık için üç vekilin adı geçmişti: Mugdin Çermit, Asker Şhalahov ve Raşid Mugu.

Parlamentonun onayına sunulacak adaylar arasında Adıgelere yer verilmemesi tepki çekti.



Naciye Saraç
Global Yorum İnternet Dergisi
nsarac@globalyorum.com

Etiketler:
adıgey parlamento başkanlığı seçimi tartışmaları