Kırım, bağımsız Ukrayna bünyesinde olmasına rağmen, bölgede yaşananlar, Rusya'nın çıkarlarını da doğrudan ilgilendiriyor. Tatarların anavatanlarına dönmelerini engellemeye çalışan RF tarafından Rusların emekli olduktan sonra bölgeye yerleşmesi de teşvik edilirken, yarımadanın birçok bölgesine kiliseler yapılmaya başlandı. Her geçen gün bir yenisi eklenen kiliselerin, Tatarlara yönelik saldırılara da finans desteği sağladıkları kaydediliyor.

Son dönemde stratejik bir öneme sahip olan Kırım'da Tatarların yaşadığı sorunlara her gün bir yenisi ekleniyor. 2007'nin son aylarında yaşanan Akmescit (Simferopol) Balaklavskaya sokağı ve Aypetri'de yaşanan olaylar ve akabinde Kırım'ın Seyitler bölgesindeki mezarlıktaki mezar taşlarının tahrip edilmesi gibi olaylarda da görüldüğü gibi Kırım Tatarları, "Berkut" adlı polisler, Rus holiganları gibi güçlerin baskısı altında zor günler geçiriyor. Son yıllarda toprak mülkiyeti konusunda da Hıristiyan Slavlar ve Müslüman Tatarlar arasında sık sık anlaşmazlıklar yaşanıyor. Örneğin, Şubat 2008'de Kırım'da iki Slav köyünün yakınında bulunan Seyitler mezarlığındaki Müslüman mezarlarının keser ve balyozlarla tahrip edildiği ve faillerinin yakalanamadığı bildirildi.

Sıkıntıları bununla kalmayan Kırım Tatarları yerel yönetimin uyguladığı çifte standarttan da şikayetçi. Yolsuz arsa dağıtımlarını örtbas etmek isteyen Kırım Özerk Cumhuriyeti yetkililerinin Kırım'da kasıtlı olarak istikrarsızlık yaratma çabasına girdikleri iddia ediliyor. Örneğin, 2007 yılı içerisinde Kırım Tatar halkı ve yöneticilerinin Simferopol'de bir park içerisinde ve başka bir arsada kompleks inşa etmek için Belediye'ye yaptıkları başvuru talepleri reddedilmişti. İşin ilginç yanı, Tatarların istediği arsaya kilise inşa edildiği gözlendi. Daha sonra, Tatarların protestoları karşısında geri adım atan Belediye tarafından Yalta'daki bir arsa, cami ve kültür evi yapımı için Tatar halkına verildi.

Ancak, yine Simferopol Belediyesi tarafından Ocak 2008'de alınan bir kararla, şehir planlaması çerçevesinde, şehir merkezine yakın olan ve Tatarların yerleştiği arsaların boşaltılması ve başka bölgelerde yeni arsalar tahsis edilmesi kararlaştırıldı. Diğer taraftan Belediye tarafından, Tatarların yeni arsalara yerleşmelerine kesinlikle izin verilmeyeceği duyuruldu ve 2008 yılı itibariyle, geçmiş dönemde bu topraklara yerleşen kişilerin hak sahibi olarak tanınacağı, bu tarihten sonraki yerleşimlere kesinlikle izin verilmeyeceği açıklandı.

Bu gelişmeler üzerine bir açıklama yapan Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı Mustafa Cemiloğlu, yöneticilerin Tatarların sorunlarını görmezden gelmeleri halinde, durumun çıkmaza girebileceğini söyledi. Cemiloğlu, açıklamasında, zengin Rus işadamlarının Kırım'da toprak alımına girişerek, bölgenin dengelerini kendi lehlerine çevirmeye çalıştıklarını ve Rus gençlerine militan örgütler kurdurup, mali açıdan destekleyerek, Kırım Tatarlarına karşı kışkırttıklarını belirtti.

Cemiloğlu ayrıca, toprak probleminin çözülebilmesi için, toprak yasasına bazı değişiklikler getirilmesi gerektiğini, yasanın, toprağı bir kişinin mülkiyetine verirken, daha önce toprağı işleyen ve kolhozun bir üyesi olan kişiye öncelik verdiğini, Kırım Tatarları'nın da yerel kolhozların üyesi olmadıkları için, anavatana döndükten sonra, hak sahibi olamadıklarını ve toprakların Rusya'nın diğer yerlerinden gelen yerleşimcilere verildiğini belirtti. Bir Rusça konuşan bir Kırımlıya, bir Tatara, verilenden üç kat daha fazla toprak verildiğini, arsa dağıtımında usulsüzlük yapıldığını, bu sorunun çözümlenmemesi halinde, Kırım Tatarlarının sivil itaatsizlik hareketlerine başlamaya zorlanacaklarını ifade etti.

Diğer taraftan, RF'nun da desteğiyle Kırım'da, kilise sayısı artarken, Akmescit'te Kırım Tatarlarına cami yeri için ruhsat verilmesine karşın, şehir yönetimi daha sonra bu kararından vazgeçti. Bilindiği gibi, 2004-2007 tarihleri arasında Kırım Tatar Türkleri gerekli tüm izinleri almışlar ve kendilerine cami yapmaları için ayrılan alanla ilgili tüm plan ve proje aşamalarını tamamlamışlardı. Akmescit Şehir Meclisi ise Kasım 2007'de gerçekleştirdiği oturumlarda söz konusu bölgeye cami yapımını iptal etmiş ve Kırım Tatarlarına cami için başka bir yer bulmalarını tavsiye etmişti.

Kırım Tatar Milli Meclisi tarafından konuya ilişkin yapılan açıklamada, yaşanan olayın insan haklarına ve özgürlüklerine vurulan bir darbe olduğu, şehir meclisinin bu kararla yürürlükte olan kanunları da çiğnediği, Ukrayna anayasasında kendilerine tanınan hakları korumak ve Kırım yönetiminin etnik ve dini ayırımcılığını protesto etmek için meydanlara inecekleri belirtildi.
Kırım Tatar Milli Meclisi Başkan Yardımcısı Refat Çubarov ise, basın mensuplarına, Merkez camisinin şehir merkezinin daha önce verdiği karara göre bu alana yapılacağını, ama şu andaki şehir meclisi üyelerinin, bir önceki yönetimin aldığı kararı onaylamadığını söyledi. Çubarov, yeni önerinin yasalara uygun olmadığını ve cami inşası için Tatarların lehine bir karar alınamadığı takdirde, Tatarların farklı oluşumlara yönelebileceklerini kaydetti.

Diğer taraftan, 200'den fazla Kırım Tatarı, Kırım Hükümeti'ni protesto etmek için Akmescit Merkez Camisi arazisi için ayrılan alanda bilgilendirme mitingi yaptı. Akmescit Yaltinskaya Sokağı'nda, din ve milliyet sebebiyle ayrımcılık yaptığı iddia edilen Kırım hükümetinin eylemlerinin protesto edildiği mitingde çadırlar kurulurken, karşılıklı saygı ve hoşgörü ile davranma çağrılarını içeren pankartlar açıldı. Mitinge katılanlar arasında Kırım Tatar Milli Meclisi ve yerel meclis üyelerinin yanı sıra, çok sayıda medya mensubu da yer aldı.

Kırım'da arazi tartışması süren Akmescit Merkez Camii'nin yapımı için yardım kampanyası da başlatıldı. Kırım müftülüğünün "Cami için herkes bir taş getirsin" çağrısı, kampanyaya dönüştü. Kırım Haber Ajansı, bir özel televizyon ve radyo kanalı çalışanları da bir günlük maaşlarını cami yapımına bağışlama kararı aldılar.

Bu gelişmeler üzerine, Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yuşçenko, Kırım Hükümeti'ne, Akmescit Merkez Camii ve toprak sorunlarını çözülmesi talimatını verdi. Yuşçenko, 6 Şubat 2008'de Kırım Özerk Cumhuriyeti (KÖC) yönetimini makamında kabul etti ve toplantıda, KÖC yönetimini yerel meclislerce alınan "Avrupa-Atlantik dış politika yönelimine veya anayasada belirtilen dil politikasına aykırı" kararlara karşı uyardı. Ayrıca, Kırım Tatarları'nın Simferopol'de cami inşa etmeleri önünde bir engel olmadığını düşündüğünü, sorunun yerel düzeyde çözümlenmesini ve artık bu konuda doğrudan kendisine yönelik taleplere muhatap olmak istemediğini belirtti.

Bugün, Kırım Tatarları, merkezi hükümetten duruma acilen müdahale ederek, gerekli önlemleri tarafsızca almasını talep ediyor. Ayrıca, Ukrayna hükümetinden, geri dönüş ve yerleşimle ilgili sorunlarını göz ardı etmemesi ve haklarını bir an önce iade etmesini bekliyor.

Naciye Saraç
Global Yorum İnternet Dergisi
nsarac@globalyorum.com


Kaynaklar:
1. avrasya-haber.com
2. kirimdernegi.org
3. Orta Asya Haber
4. Kırım Haber Ajansı

Etiketler:
aynı tas aynı hamam