Bireysel göç yoğun
Dağıstanlılar savaşların en sonuncusunu ve en çetinini Ruslara karşı verdiler. Ruslarla 30 yıldan fazla süren savaş, 1859 yılında Şeyh Şamil'in tutuklanması ve sürgüne gönderilmesiyle sona erdi. Bundan sonraki mücadele de sık sık gerçekleştirilen ayaklanmalarla sürdü. Bu yoğun saldırılar Dağıstanlıların da yurtlarını terk etmesine neden oldu. Ve ilk göç diyarı tabiiki onlar için de Anadolu toprakları oldu. Dağıstan'dan göçler küçük gruplar halinde başladı ve hiçbir zaman büyük dalgalar haline dönüşmedi. En yoğun göçler 1859'da Şeyh Şamil'in silah bırakmasının ve 1877-1878 ayaklanmasının ardından yaşandı. Rusya'da, çarlığın bolşevikler tarafından devrilip, bağımsız Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nin yıkılmasından sonra, 1920-1928 yılları arasında da göçler küçük gruplar halinde süregeldi, ikinci Dünya Savaşı'yla ve 1945'teki bireysel göçlerle sona erdi. Dağıstan'dan gelenlerin büyük çoğunluğu karayolunu tercih etti. Osmanlı topraklanna Erzurum Vilayeti'ne bağh olan Kars, Doğu Beyazıt vb yerlerden giriyorlardı. Pek azı ise Kafkasya limanlanna inerek, oradan istanbul, Trabzon ve Karadeniz iskelelerine naklediliyorlardı. Dağıstanlı topluluklar Türkiye'de hemen hemen 100 yerleşim biriminde yaşamaktadır. Yaklaşık sayılan ise 200 binin üzerindedir. Ancak anadili kullanım oranı tahmini olarak yüzde 10 civarındadır. Dağıstanlıların yerleşmiş bulundukları iller, büyük şehirlere ek olarak Yalova, Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Denizli, Adana, Aksaray, Kahramanmaraş, Kars, Muş, Erzurum, Sivas, Tokat, Samsun, Hatay, Kayseri, Diyarbakır, Artvin, Trabzon'dur.
Kafkas Kartalı...
Şeyh Şamil, Kafkas halklannm direniş tarihinde çok önemli bir isim. Kafkas halkları için bir XIX. yüzyıl destanı. Avar kökenli olan Şeyh Şamil, 1830'lu yıllarda Ruslara karşı direniş hareketinin önderlerinden olan Molla Muhammed'in yarında yetişti. Onun siyasal ve dinsel görüşlerinden etkilendi. Molla Muhammed'in dinivaazlarının etkisinde ka?lan Şamil, Kafkasya'yı Rus tahakkümünden kurtarmanın tek yolunun, ülke Müslümanlarıni parçalayan kan davası, dil ve mezhep ayrılığı gibi unsurlardan temizleyecek, tamamiyle şeriat hükümlerine uygun bir yönetimin kurulmasında görüyordu. Bu dinsel yaklaşım bütün Kafkas halkları tarafindan benimsenmedi. Bunun üzerine Molla Muhammed, Avarlann merkezi olan Hünzak Kalesi'ni Şeyh Şamille bir?likte ele geçirmeyi denedi. Ancak Hacı Murat kuvvetlerine yenildi ve geri çekilmek zorunda kaldı.



--------------------------------------------------------------------------------

En fazla Çerkes Türkiye'de
TÜRKİYE'NİN tüm dünyada en fazla Çerkes nüfusun yaşadığı ülke olduğunu belirten Bursa Kafkas Derneği Üyesi Aydın Demirtaş, "Bu nüfusun 50 bin kadarı da Bursa'da yaşıyor. Bursa ve civarında yaşayan Çerkeslerin büyük çoğunluğu Osmanlı zamanında Batı Çerkezistan olarak adlandırılan bölgeden gelenlerden oluşuyor. Bu bölgeye en yoğun göç, daha önce Kafkasya'dan Balkanlara sürgün edilen nüfusun 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonucu Rusların galibiyeti ile Balkanlardan ikinci kez sürgüne uğramasıyla gerçekleşmiş. Abhazlar Bozüyük ve İnegöl civarında yoğunlaşırken Adigeler Kemalpaşa, Karacabey, Balıkesir, Bandırma, Gönen, Susurluk, Biga, Yalova civarına serpiştirilmiş. Adı geçen yerlerin hepsinde birer Kafkas Derneği mevcut" diye konuştu. 43 yıl önce kurulmuş bulunan Bursa Kafkas Derneği bütün bu derneklerin koordinasyon merkezi olmayı üstlenmiş olduğunu söyleyen Demirtaş, tüm Çerkeslerde olduğu gibi bu bölgede yaşayan Çerkeslerin de en büyük sıkıntısının kültür mirasını yeni kuşaklara aktaramamak olduğunu açıkladı. Gençlerin bir çoğu da anadilleri Çerkesceyi bilmiyor olmaktan, binlerce yıl konuşulmuş ve anne-babalarına kadar ulaşmış dillerinin kendilerinde bitiyor olmasından büyük üzüntü duydiklarını vurgulayan Demirtaş, Akraba dil Ubıhça'nın en son konuşulduğu bölge de burası. Manyasın Hacı Osman köyünde yaşayan Tevfik Esenç 1992 yılında 84 yaşında öldüğünde Ubıhça da en son konuşanını kaybetmiş. Ubıhça sesleri duyabileceğiniz tek yer Fransız dilbilimcilerin arşivleri artık" açıklamasında bulundu. Bölge Çerkeslerinin her yıl bir iki kez salon kiralayarak Haluj (Bir Çerkes Yemeği) Gecesi denilen buluşma etkinliğini gerçekleştirdiklerine değinen Demirtaş, her yıl bu bağlamda birçok kültürel etkinlik gerçekleştirdiklerini ifade etti.
Gülçin GÜNAY

http://www.tercuman.com.tr/v1/yazaryazi.asp?id=64

Etiketler:
çerkes dünyası 14 - tercüman