FİKRET ERTAN
17.06.2004 PERŞEMBE

Abhazya planı

Yıllarca merkeziyönetime kafa tutan Acara'yı geçen ay yeniden merkeziGürcü yönetimiyle bütünleştirmeyi başaran Gürcü lider Mihail Saakavişvili artık dikkat ve çabalarını diğer iki ayrılıkçı bölge üzerine yoğunlaştırmaya başlamış bulunuyor.


Gürcistan'dan yaklaşık 10 yıl kadar önce tek taraflı olarak ayrılan bu bölgeler malum Güney Osetya ve Abhazya. Her ikisi de kendilerini bağımsız cumhuriyetler olarak ilan eden bu iki bölgeden Güney Osetya bugünlerde oldukça hareketli; zira Şaakaşvili buraya yönelik olarak bazı önemli hamleler yapıyor. Bunların arasında askeribaskılar kadar birtakım yeni sosyo-ekonomik teşvik paketleri de var. Şaakaşvili bunlarla ve muhtemel diğer ek hamlelerle Güney Osetya'yı belirli bir süre içinde yeniden merkezle bütünleştirmeyi amaçlıyor.

Merkezden kopan diğer bölge olan Abhazya ile ilgili olarak ise Gürcistan yeni bir barış ve bütünleşme planı geliştirmiş bulunuyor. Bir grup önemli Gürcü hukukçu tarafından geliştirilen ve ilgili yerlere sunulan bu tasarı planda bugüne kadar görülmeyen, telaffuz edilmeyen pek çok yeni unsur yer alıyor.

Plan, merkezi Tiflis yönetimi ile Abhaz (Suhumi) yönetimini tek bir federal devlet çatısı altında yeniden birleştirmeyi hedefliyor. Buna göre, Gürcistan-Abhazya Federal Devleti iki unsurdan meydana gelecek ve bu federal devlette Abhazya'ya 'mümkün olan en geniş otonomi(özerklik) tanınacak; yalnız bu özerklik Abhazya'nın bağımsızlıktan resmen vazgeçmesi halinde mümkün olabilecek. Kısacası, Abhazya'ya bağımsızlıktan vazgeçmesi halinde azami özerklik verilecek.

Planı hazırlayanlardan eski adalet bakanı yardımcılarından Kote Kobleşvili'ye göre, 'Abhazya tek bir hususun dışında egemen bir devletin sahip olduğu bütün haklara sahip olacak; bu husus da tabii ki milletlerarası tanınmayla gelen resmi bağımsızlık'. Yine aynı konuda planın yazarlarından birisi olan hukukçu Paata Zakareşvili 'MerkeziGürcü yönetimi ile Abhazya arasındaki ilişkiler Katalonya ile İspanyol merkeziyönetimi arasındaki ilişkilere benzer olacak.' diyor.

Geçen hafta 24 Saati adlı Gürcü gazetesinde tamamı yayınlanan Abhazya Planı esasta iki belgeden meydana geliyor. Birinci belge taraflar arasındaki mevcut ihtilafın çözümünü bir program ve takvime bağlayan belge. Bu belgede hem mevcut ve hem de gelecekteki muhtemel ihtilafların barışçı yollarla ve görüşmelerle çözüleceği kabul ediliyor. Bu belgenin taraflarca imzalanmasından sonra ise 'Abhazya'nın Özel Statüsü'ne dair 'Federal Anlaşma' belgesi imzalanacak ve taraflar bu belgede diğerinin rızası olmadan herhangi bir değişiklik de yapamayacaklar.

İkinci belgeye göre, merkeziGürcü yönetimi savunma, dış politika, sınır güvenliği, gümrük hizmetleri ve organize suçlarla ilgili alanlarda söz ve yetki sahibi olurken bu alanların dışında kalan bütün alanlarda Abhaz yönetimi yetkili ve sorumlu olacak. Bunlara ilaveten Abhazya silahlı kuvvetlere sahip olamayacak, yalnızca polis kuvveti kurabilecek ve askerlik çağına gelen Abhaz gençler sadece Abhazya'da bulunan askeribirliklerde askerliklerini yapabilecekler.

Bu belge geniş açıdan bakıldığında Abhazya'yı Gürcistan içinde egemen bir varlık (entity) olarak tanımlıyor ve Birleşmiş Milletler Abhazya Misyonu Şefi Dieter Boden'in bir süre önce hazırladığı belgeyi hatırlatıyor. Ne var ki, Abhazya yönetimi ne Boden'in ne onun selefi Heidi Tagliaavini'nin Abhazya ile ilgili hazırladıkları barış ve bütünleşme planlarının belgelerini teslim almayı, okumayı bile kabul etmiyor. Abhazya yönetimi bu konuda 'Biz 1999 yılında yaptığımız referandumda ülkemizi bağımsız cumhuriyet olarak kabul ettik; bundan vazgeçmeyiz' diyor.

Abhaz yönetimi Gürcistan'ın hazırladığı ve bugünkü yazımızın konusu olan son Abhazya Planı'nı da geçen gün reddetmiş bulunuyor. Tabii Abhaz yönetiminin reddi planın tamamen rafa kaldırıldığı anlamına da gelmiyor. Gürcü yönetimi bundan sona muhtemelen Rusya'yı devreye sokarak bu planın kabulünü sağlamaya çalışacak. Bu bakımdan bizi de ilgilendiren Abhazya Planı'nı bugünden bilmekte büyük fayda var.



17.06.2004


e-posta adresi:f.ertan@zaman.com.tr

Etiketler:
abhazya