TERCÜME - 1


Bir ailede cenaze olursa köye haber verilir,köylüde toplanır haber verilmesi gereken köyler kişiler belirlenir.

Gelecek misafirleri kimlerin ağırlayacağı belirlenir ve atlıhaber gönderilir.Şimdi artı telefon açılır .

Atlı habercinin gittiği yerde atlının attan inişin getirdiği haberin mahiyeti bilinirdi.

Ters sekliyle attan indiği zaman uzaktan görende olsa cenaze haberi oldugu bilinirdi.

Haber verilmek için gidilen ailenin büyüğü çıkar ve ona haber veririr.

Ölenin kim oldugu kimlerden oldugunu haber verirdi.Haber verilen ailede kendi köylülerine haber verir böyle bir haber aldım cenaze varmış gitmemiz gerekiyor diye..

Kış ise atların kuyrukları bağlanır yola çıkılırdı ancak köye yaklasıldıgında atlar çözülür.Bu uyarıyı cenaze alayının thamedesi büyüğü yapar .

Atlar çözülür sonra cenaze evinin uzağında birilerine teslim edilir genelde çocuklara verilir.Cenaze evine saygıdan dolayı atlı olarak evin kapısına gidilmez yayan olarak gidilir ve evin kapısında cenaze için dua edilir.

Cenaze evine birkaç büyük ve imam dışında girmez ,diğerleri ağırlanacakları evlere götürülür.Oralarda misafirhanerlerde ağırlanırlardı diğer tarafta cenaze evine giren büyüklerde taziye ve basassağlığını verirlerdi.

Söylenmesi gerenler söylenir Allahtan rahmet dilenir.Allah günahlarını afetsin cennetle müjdelesin,kalanlara sabır hayırlı ömür dilenirdi.İmamın okuması gereken dua varsa okur çok eskilerde oda yapılmazdı.

Orda başsağlığı dışında çok oturulmaz misafir ve yemek verilecek eve götürülür.Cenaze namazı süresince misafirhanede ağırlanır ve orda oturulur.

Çok eskilerde bu kadar yemek gibi konusma sohbet ortamlarıda oluşmazdı sadece yaslı biçimde gidilir ve bassağlığı verilirdi o evde oturulurdu.Cenaze namazı haır oldugu zaman içeriye haber verilir bu esnada selamlaşma vedalaşma olmazdı.

Cenazelerde el tutulup hatır sormada olmaz.Cenaze kaldırılırken cenaze sahibi ellerini bağlamış biçimde üzgün yaslı biçimde basını kaldırmadan cenazenin arkasından yürürdü.

Cenaze kabre götürülür,onun öncesinde cenaze namazı kılınır ve kabre götürülür .Cenaze sahibi kabrin içine girer yine cenazeye yakın biri daha kabre iner cenaze kabre bu şekilde indirilir.

Cenazenin başı güneş batımına doğru sağına doğruda yatırılmnış biçimde altına yumuşak kum serilir Cenazenin başı ve ayağıda iple sarılıdır,onlarda çözülür ve cenaze kabre bırakılır.
TERCÜME - 2


sonrasında cenazenin konduğu yerin çevresi kerpiçle örülürdü. üzerine toprak örtülürken imam yasini şerif okur o bitene kadar toprak örtme işlemide bitmiş olur.Sonunda telkin okunur telkini sizde bilirsiniz sonrasında dua edilir mezarlıktan çıkılır.Mezardan çıkanlar cenaze evine dönerler,kapı tarafına eve yakın kısmına cenazenin akrabaları diğer yönde misafirler kapının önünde sıralanırlar.

Cenaze alayından görevli biri vardır dönme vaktini elini kaldırarak haber verecek olan.O haberi verecek kişi hızlı ve büyük adınlarla cenaze alayının önüne çıkar sağ elini başına kadar uzanacak sekilde kaldırırsa acı büyük demektir az kaldırmışsa acı daha azdır.

Cenazede ölen aklımızda ve yas edindik manasıda içerir aynı zamnanda bu hareket hepimizin basında manasıda içerir.ayrıca ölüm herkesin başında acılarınızı paylasıyoruz anlamlarıda içerir bu hareket..

Cenaze evinden ayrılma biçimi sağ yönde başlanarak yapılır ,sol yönde yapmak ayıp karsılanırdı.sol el kaldırılırsada ayıp kalkacak el hep sağ olmalı.

Cenaze evinde yeme içme olmadan acısı ve yası paylaşılır bunu görev adederlerdi.Asıl khabze böyleydi ancak şimdilerde tavuklar hindiler kesilerek cenaze alayı ağırlanır.Artık acı paylasılmaktan uzaklaşılıp biraz gezmeye yemeye içmeye eğlenmeye yönelik olmaya başlamıştır.Aynı anda işine gücüne bakanlarda var eskiden öyle seyler olmazdı.

Bizim gençliğimizde hele hiç yoktu acı ve yas tam manasıyla tüm herkese yansırdı.Bırakın sohbet etmeyi selaşma bile olmazdı tam manası ile yas halinde olunurdu.Cenaze üç çeşit olur herkese yönelik köye yönelik ve aileye yönelik.Herkese yönelik olan herkese üzüntü veren alim insan veya herkesin sevdiği saydığı insan olurdu.

Köye yönelik cenazede köylünün çok sevdiği biri olması köy için faydalı birinin ölmesi köylüye yönelik acı cenaze olurdu.Aileye yönelik olan ailenin herhangi bir ferdin ölmesi ile olurdu.

Cenazelerle ilgili bildiklerim bu kadar hatırlamadıklarımıda sizler hatırlatın.Cenazeye yapılacak dua herseyden önemli olmalı cenaze anından daha önemlidir cenazenin ardından okunacak dua gençlerimiz bunları biliyormu acaba...

Dua zaten yapılıyor aslında imamlar duayı yapıyor ve cenaze dağılıyor.Dağılma esnasında el kaldırma işleminin ilk başladığı yeride anlatmak isterim.

Pşı Muhammed ve Pşı yedic isminde iki pşı kavga etmek için gün ve yer belirlerler.Pşı Muhammedin babası kim benim oğlumu bu kavga esnasında öldürüldüğünü söylerse onun kafasını keserim diye ilan eder.İkisi kavga eder ve kavgada muhammed öldürülür.

Bunu babasına kim nasıl söyleyecek kim söylerse kafası kesilecek denir.İçlerin orta yaslı becerikli bir genç çıkar ben sizin adınıza bu haberi veririm der.Herkes Allah razı olsun söylemek çok güzel olur derler bu sekilde beklemiz zaten uygun olmaz birimizin söylemesi gerekirdi denir.

Genç atına atlar ve gider uzaktan baktığında yaslı baba misafirhanenin kapısında oturuyordu.Uzaktan atı durdurur ve attan tersten iner, sağ elini kaldırır kafasına kadar götür ve sağa doğru dönüp uzaklaşır.

Yaşlı baba dönüp uzaklaşan gencın çağrılmasını ister ve ona derki genç adam söylemek istediğini anladım.Bana bu sekilde haber verenin basını keseceğimi söylemedim eğer yalnızca oğlun öldürüldü diye doğrudan söylemiş olsaydın başını kesmiştim der.Bu sekilde hem ölene hem bana saygılı biçimde geldiğine ve haber verdiğine göre oğlumun atı senindir demiş ve o günden başlayarak bu başsağlığı işareti kullanılmaya başlandığını yaslılardan duymuştum.

Cenaze ile ilgili söyleyeceklerim bu kadardır.
Kaynak:muslumancerkes.com

Etiketler:
adige xabze 1bölüm cenaze merasim adabı