Çünkü Grozni'nin meydanı, meydan diye bilinen yer dümdüz olmuştu.

Savaş uçakları tonlarca bomba yağdırmış, taş üstünde taş bırakmamıştı.

Ama Çeçenistan'ın diğer kaybettiklerinin yanında Grozni'nin fazla bir önemi yoktu...

Bağımsızlık ilanları

1991 yılında, yani Sovyetlerin dağıldığı karmaşa günlerinde küçük Çeçenistan'ın bağımsızlık ilan etmesi önemsenmedi.

Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyet tek tek bağımsızlık ilan ediyordu.

O cumhuriyetlerden biri olan Rusya Federasyonu'nun içinde yer alan Çeçenistan da isyan bayrağını çekti. Hukuki gerekçesi basitti: Sovyetler artık var olmadığına, o ülkeyi oluşturan unsurlar bağımsızlık ilan ettiğine göre, Çeçenistan da bağımsızdı.


Kendi derdine düşen Moskova, üç yıl sonra,1994'de orduyu Çeçenistan'a gönderdi.

Savaşçı Çeçenler çok direndi ama karşılarında eski gücünden uzakta da olsa dev Rus ordusu vardı. Çekildiler. Daha doğrusu çekilir gibi yaptılar.

O günlerde güneydeki Çeçen kuvvetlerinin komutanı Ruslan Gelayev, bir grup Türk gazeteciye Komsomolski köyünde açıklamalar yapıyordu.

Tepede Rus jetleri dolaşıyordu.

Gelayev kendinden emin bir şekilde,"İstesek Grozni'yi iki günde alırız" dedi.

Rusya'nın Grozni'yi fethedilemez bir kaleye çevirdiğini bilen gazeteciler bıyık altından güldü.

Ama bir kaç hafta sonra Çeçenler Grozni'yi gerçekten de aldı.

Aslında daha sakalları çıkmamış Rus askeriyle Çeçen genci arasında tek fark vardı: Birisi inanmadığı bir savaştaydı, diğeri inandığı bir savaş için ölmeye hazırdı.

1996 yılında Rusya pes etti ve Çeçenistan'dan çekildi. Bu sefer onlar taktik geri adım atmıştı.

Apartmanlara saldırılar

Üç yıl sonra Moskova'da apartmanlara bombalı saldırılar düzenlendi, yüzlerce kişi öldü.

Rusya'ya bakılırsa suçlu Çeçenlerdi. Gerçekten öyle mi hala belli değil ama bu Moskova'nın beklediği fırsattı.



Bir grup Çeçen komşu Dağıstan'a da saldırınca 1999 yılında 2. Rus-Çeçen savaşı başladı.

Birinci savaşta bütün Çeçenler Moskova'ya karşıydı ama ikincisinde Rusya Çeçenleri bölmeyi başardı.

Bir yanda Rus askerlerinin desteğiyle şehirlerde ve kasabalarda sözü geçen Moskova yanlısı Çeçenler vardı.

Diğer yanda dağlara hâkim olan ayrılıkçı Çeçenler. Kavramlar göreliydi.

Ruslara göre, Aslan Mashadov ve Şamil Basayev gibi komutanlar "şeriat devleti kurmaya çalışan teröristler"di.

Ayrılıkçılara göre Ruslar "işgalci düşman",Moskova yanlısı Çeçenler ise "'işbirlikçi hain".

Alt üst olan dengeler

Sadece 15 bin kilometrekare, yani Balıkesir büyüklüğündeki Çeçenistan'da Rusların denetimi sağlaması uzun sürdü.

İddialara göre, Moskova'da savaşın devamından çıkarı olanlar vardı.

2004 yılında Beslan'daki okul baskını Çeçenlere çok zarar verdi. 2005'de ayrılıkçıların "Cumhurbaşkanı" Mashadov öldürüldü.

2006'da Basayev suikast mı, kaza mı olduğu anlaşılamayan bir patlamada ölünce dengeler alt üst oldu.



Babası Ahmet Kadirov'u bombalı saldırıda kaybeden Ramazan Kadirov 2007 yılında başkan seçildi. Kremlin'in desteğini almakla kalmadı, Çeçenistan'a milyonlarca dolar akıtmaya da ikna etti.

Kadirov'un yöntemleri çok eleştirildi.

Kendisine bağlı güvenlik güçleri terör estirmekle suçlandı.

İşin ilginç yanı, Kadirov'un içkiyi yasaklayacak ve çok eşliliği savunacak kadar koyu dindar olmasıydı.

Ama insanlar 15 yıldır süren savaştan bıkmıştı.

Dağlardakilerin sayısı ve desteği azalmıştı. Nihayet perşembe günü operasyona son verildi.

Halk sevinç içinde sokağa döküldü ama bilânço korkunçtu. İki savaşta çoğu sivil 150 binden fazla kişi ölmüştü.

Yüz binlerce kişi evlerini terk etmişti.

Çeçen çocuklar bombardıman altında büyümüştü.

Aslında Çeçen tarihi benzer olaylarla doluydu.

Ruslar, Çeçenlerin kahramanı Şeyh Şamil'in isyanını 1859 yılında bastırmıştı.

1917 Devrimi Çeçenlere kısa süreli özgürlük getirmiş ama beş yıl sonra yine Moskova'ya bağlanmışlardı.

İkinci Dünya Savaşı'nda Orta Asya'ya sürülmüşler, evlerine 1957'de dönebilmişlerdi.

Şimdi de 1991-2009 arası isyan ve savaşla geçti.

Bugün kutlanan bir bayram ise bedeli çok ağır ödenen bir bayram.

Etiketler:
bayram yapan çeçenler