Kafkasyalılar vatanlarından sürgün edildikten sonra, kolonizasyon politikalarıyla başkaları yerleştirilen topraklarında demografya aleyhlerinde çok büyük bir şekilde bozulmuştur. Yine bu çalkantılar sırasında 1917 dünya siyasal konjöktörünün değişmesiyle onlar için yeni bir dönem başlamış oldu. Bu yeni dönemde politikaları gereği onlara, vatanlarında bulundukları coğrafyalarda muhtariyet, özerk bölge ve cumhuriyetler verildi. Son dönem Sovyetlerin kabuk değiştirmesiyle buda yeni yapılanmaya monte edildi. Şu anda Rusya Federasyonunu oluşturan 89 özerk bölge ve cumhuriyetten yedisini Kafkasya coğrafyasındaki Adığey, Karaçay-Çerkes, Kabartay-Balkar, Kuzey Osetya, İnguşetya, Çeçenya, Dağıstan oluşturmaktadır. Abhazya ve Güney Osetya Rusya Federasyonunun içinde değildir. Şimdi bunları sırayla ele alıp inceleyelim.

Abhazya: Gürcüstanın işgalinden kurtulup, çok sıkıntılı bir süreç yaşadıktan sonra Rusya tarafından resmen bir devlet olarak tanındı. 300 bin nufuslu Abhazya da 100 bin Abhaz (Apsuwa) var. Türkiye'de ise Adapazarı, Düzce, Bursa, Bilecik, Eskişehir yöresi başta olmak üzere en az bunun üç katı. Gürcülerle sorunları olan Abhazlar'ı Rusya destekler görünüyor. Ama yinede siyasi statüsü pamuk ipliğine bağlı. Dünya çapında siyasi varlığının kabul görmesi lazım. Ekonomik kalkınma yapabilmesi için kafaları ve bedenleri çok çalışan insanlarının olması lazım. Kendi topraklarında azınlık olması başka bir sorun, Türkiye'deki Abhazlar'ın çok büyük bir çoğunluğunun Abhazya'ya teveccühünün olmaması daha büyük bir sorun.

Çeçenya: Rusya'nın Sovyetlerden Federasyona dönüşme sürecini iyi değerlendiremediler. Politik olamamalarından dolayı başlarına gelmeyen kalmadı. Durum gereksiz kahramanlığı değil, akılcılığı gerektiriyor. Dinsel zaafları bütün dünyanın desteğini kaybetmesine de neden oldu. Soruyorum Çeçen kardeşlerime hangi İslam? Rusya'dan bağımsız şeriat devletinin hayallerini yaşarken Kadirov'un sert yönetimi ile karşılaştılar. İç hoşnutsuzluklar, huzursuzluklar, gözyaşı devam etmekte.

Osetya: Kafkas-Rus savaşları boyunca genelinin Hıristiyan olmaları Osetlere bir avantaj sağlamış, fazla zarar görmemişlerdir. Politik bir tutum izlemenin faydasını zamanla görmüşlerdir. Fakat Osetya'nın sınırları çizilirken yayılma alanları göz önünde bulundurulmamış zaman içinde Gürcü ve İnguşlar'la problem yaşamasına sebep olmuştur.

Dağıstan: Dağıstan'ın bizim için Azerbaycan'dan bir farkı olmadığından dolayı konuyla ilgili bir açıklama yapma gereği bile duymuyorum.

Adığey; mucize eseri var olan bir cumhuriyettir. Yüzde 22 azınlıkla egemendirler. Bunun dahi hazımsızlığını duyanlar çeşitli yoklama hareketleriyle Krasnodar içinde kılıfını uydurup problemsiz absorbe edebilirmiyizin hesabını yapmaktalar. Şu sıralar Tuapse civarındaki Şapsığlar'ın lafı bile yapılmamakta. Bir dönem özerk bölgeleri vardı. Şimdi Krasnodar Eyaletine tabiler.

Karaçay-Çerkes; Birtakım etnik dengeler üstüne kurulmuştur. 200 bin Karaçay, 60 bin Adığe, 30 bin Abazin ve nüfusun diğer kısmı Rus ve başka halklardan müteşekkildir. Şuanda bir sorun yok gibi gözükmekte fakat istenildiğinde sorun çıkarılarak ilhak edilecek konumdadır.

Kabartay-Balkar; Burada da bir takım etnik dengeler vardır. 400 bin Adığe, 70 bin Balkar ve nüfusun geri kalanı diğer halklardandır. Durumu sosyal, ekonomik ve siyasi olarak en iyi cumhuriyetlerimizdendir. Geçtiğimiz yıllarda bir provakasyonla Nalçik'de problem çıkartılıp insanlar sıkıntıya sokulduysa da çabuk toparlanılmıştır.

Durum böyledir. Abhazya Davası, Çeçenya Davası, Osetya Davası, Adığey Davası dediğimizde bu olaya daha reel bir yaklaşımdır. Kafkasya coğrafyasında birbirinden farklı sorunları ve konumları olan cumhuriyetleri Birleşik Kafkasya adı altında toplama hayali kuranlara bunun, realiteden ne kadar uzak ve anlamsız bir şey olduğunu bildirmek isterim. Böyle bir şeyin gerçekçilikten uzak, anlamsız olduğu gibi, gereği de yoktur. Suni bir şekilde duygusallıkla bir şemsiye altında toplamanın zamanla sıkıntıları da yaşanır. Çek ve Slovaklar, Yugo-Slavlar (Sırplar, Hırvatlar, Boşnaklar, Makedonlar) bir arada durabildi mi

Evet konumuzun esas can alıcı noktasına gelelim. Adığey, Karaçay-Çerkes, Kabartay-Balkar Cumhuriyetlerini Çerkesya adı altında incelemek daha uygundur. Birleşik Çerkesya denilse bunu bir nebze anlayabilirim ki, bu bile realiteden uzaktır. Kıyı boyundaki, Adığey'deki, Karaçay-Çerkes'deki, Kabartay-Balkar'daki Adığeler'i bile bir cumhuriyet adı altında toplamanın hukuki sıkıntıları büyüktür. Kıyı boyu Şapsığa'dan Kabartay'a kadar bir sınırda toplanıldığın da birincil sorun demografik ve etniktir. Gönül ister ki; Kabartay-Balkar, Karaçay-Çerkes, Adığey, Kıyı Boyu Şapsığa tek bir Çerkesya adı altında birleşsin, Adığeler, Abazinler, Karaçay-Balkar ve diğer halklar burada huzur içinde yaşasın. Böyle bir şeyin olurluğu da, gerekliliğiyle doğru orantılıdır.

Şu anda yapılması gereken en somut hareket ulusal bütünlüğün vatanımızda oluşturulmasıdır. Adığeler'in çıkarıldığı topraklara dönüp yerleşmesi gerekiyor. Dedeleri nereden çıkarıldıysa, şimdi o yer hangi cumhuriyetin veya eyaletin sınırları içinde kalıyorsa oraya dönüp yerleşmeliler Dönüp yerleşemeyenler de dönenlere sosyal, psikolojik, ekonomik ve politik destek vermelidir.

Geçtiğimiz günlerde Abhazlar'ın Kaffed den ayrılıp Abhazya için odaklanma isteğini son derece makul mantıklı ve somut bir hareket olarak görüyor, takdir ediyor ve destekliyorum. Yukarıda bahsettiğim gibi Kafkasyalılar'ın vatanlarından çıktıkları yerlerde farklı cumhuriyetleri ve bunlarında farklı sorunları var. Çözümü de her biri için odaklanıp uğraşan ayrı yapıların olmasıdır. Böyle bir çalışmanın daha rasyonel ve verimli olacağı düşüncesindeyim.
Mamış Şıble

Etiketler:
günümüzde kafkasya realitesi ve abhazların kaffed den ayrılma talebi