Notice: Undefined variable: db in /home/nart/public_html/arsiv.nartajans.net/function.php on line 6

Warning: mysqli_query() expects parameter 1 to be mysqli, null given in /home/nart/public_html/arsiv.nartajans.net/function.php on line 6



1992 - 1993 Abhazya savaşında gerek Xase, gerek Konfederasyon, gerekse Kafkasya'nın diğer cumhuriyetlerinde yer alan sivil toplum kuruluşları, çok önemli çalışmalar yaparak Abhazya'nın zaferinde pay sahibi olmuşlardı.

Aynı sivil toplum kuruluşları, birinci Çeçen - Rus savaşı sırasında da çok etkin görevd

eydiler. Abhazya'ya destek veren Çeçenlere sahip çıkılmadı gibi, az da olsa, bazı kimseler tarafından seslendirilen düşünceler gerçek değildir.

Çeçenistan savaşı başladıktan sonra, bu işgale karşı en büyük tepki Kabardey-Balkar Adıge Xase'sinden geliyordu. Xase Nalçik'te mitingler düzenliyor, sürekli eylemlerde bulunuyordu.

Kabardey-Balkar parlamentosu, yasaya aykırı olmasına rağmen mitinglerin yasaklanmasına zemin hazırlayan bir kanunu parlamentodan geçirerek yasalaştırıyordu.

O zamanlar bir Duma milletvekili olan Kalmuk Yura, bu yasanın anayasaya aykırılığını ileri sürerek Rusya yüksek mahkemesine müracaat etmiş, Kabardey-Balkar parlamentosunun bu yasaklayıcı kararı iptal edilmişti.

Nalçik'te 1995 yılı ortalarında Kuliyeva caddesinde, Xase ve Kabardey Halk Kongresi binalarının önünde yapılan mitingde, mitingin izin alınarak yapılmasına rağmen, Kabardey-Balkar polisi miting organizatörleri ve Adıge halkının önderlerini coplayarak göz altına alıyordu.

Şenibe Yura, Nalo Zavur, Jantemir Gubaçikov, Valera Hatujuko kaba muamelelere maruz kalıyorlar, nezarete atılıyorlardı. Bir gece göz altında tutulan liderler ertesi sabah serbest bırakılırken , yiğit adam Nalo Zavur çıkmamakta direniyor. "Bizi nereden aldıysanız oraya götürün ve bizden özür dileyin." diyerek nezarethanede oturma eylemi yapıyordu.


Bu mitingler sırasında dünya mizahına malzeme olacak olaylar da yaşanıyordu.

Kabardey-Balkar içişleri bakanı Tümgeneral Haçim Şogenov yerel mahkemede dava açıyor, verdiği dilekçede ise ilginç bir suçlamada bulunuyordu.

Haçim Şogenov "Şenibe Yura, Nalo Zavur gibi adamlar sürekli miting yapıyorlar. Onların yaptığı mitingleri izlemek ve tedbir almak için dünyanın masrafını yapıyoruz. Devletin yaptığı bu masrafların Şenibe ve Nalo Zavur'dan alınmasını talep ederim" diye biten dilekçesiyle bir kara mizah örneği sergiliyordu.

Demokratlık anlayışı bu olan Haçim Şogenov, halen Kabardey-Balkar içişleri bakanlığı makamını koruyor. Şogenov belki mitingcilerden para alamadı ama Kabardey-Balkar'da miting düzenlenmesinin önünü kesmiş görünüyor.

Aynı Şogenov, Ruslar ile Çeçenler arasında arabuluculuk yapan Aleksandr Lebed'in 30 Ağustos 1996 yılında Dağıstan'ın Hasavyurt kentinde Aslan Mashadov ile yapılan ateşkes anlaşmasını imzalaması üzerine Nalçik'te basın toplantısı düzenliyor "Aleksandr Lebed böyle bir anlaşmayı imzalamakla tarihi bir hata yapmıştır. Rusya Çeçen meselesini kesinlikle güç kullanarak çözmeli, bütün asi Çeçenleri ezmelidir." diyordu.

Şogenov Gazete Yuga'ya bu açıklamaları yaparken, Adıge Xase'nin çıkarmış olduğu "Gazete Xase" bütün sütunlarını Çeçenistan'a ayırıyor, kamuoyunu doğru bilgilendirmenin savaşını veriyordu

Adıge Xase bununla kalmıyor, Rusya'da savaş karşıtı bütün organizasyonlarla işbirliği yapıyor, hatta bu çalışmayı uluslararası bir boyuta taşıyor, oluşan tepkiler üzerine Danimarka hükümeti 1996 yılında daha önceden Rusya Devlet Başkanı Borit Yeltsin'e vermiş olduğu fahri vatandaşlık beratını iptal ediyordu.

1996 yılının ortalarında Kabardino-Balkar baş savcısı Ruslan Abazov yazılı bir tebligatla Hatujuko Valera'yı savcılığa davet eder. Hatujuko odaya girdiğinde savcının yanında FSB başkan yardımcısı Albay Talostan Tenov da bulunmaktadır. Hatujuko masaya oturduğunda Talostan cebinden çıkardığı bir teybi çalıştırır. Teypte Hatujuko'nun dinlenen telefon konuşmaları vardır. Hatujuko bu konuşmalarda çeşitli kurum ve kuruluşlardan Çeçenistan için yardım talebinde bulunmaktadır. Hem savcı, hem de FSB başkanı Hatujuko'yu kendine dikkat et diye tehdit ederler.

Hatujuko kendilerine çok sert bir karşılık verir. Savcı Ruslan Abazov önünde duran Rusya ceza hukuku kitabının kaldırır " Allah belasını versin, bu kitapta seni tutuklayacak bir dayanak bulamıyorum Ama seni tutuklamak için mutlaka bir gerekçe bulacağım" diyerek kitabı fırlatır.

Hatujuko savcının fırlattığı kitabı kendisine geri fırlatır. Hata yaptığının farkına varan savcı Abazov, "Bu konuşmalar burada aramızda kalsın, basına yansımasın" diye ricada bulunur.

Savcılıktan çıkan Hatujuko Valera tam tersini yapar, çıkar çıkmaz Moskova'dan yayın yapan ve Rusya'da en çok dinlenen "Radyo Svoboda"nın canlı yayınına bağlanarak savcılıkta yaşanan olayları anlatır. Hatujuko aynı olayları "Gazete Xase"de de yazar.

1996 yılının 30 Ağustosunda Hasavyurt'da imzalanan ateşkes anlaşması sırasında Kabardino-Balkar Cumhurbaşkanı Valery Kokov senatoda yaptığı konuşmada "Bu ateşkes Çeçenlere zaman kazandırır. Bu anlaşmanın imzalanması büyük bir hatadır" diye Çeçen halkının düşmanlığını çekecek sözler söylerken Xase'nin çalışmaları ile Çeçen ve Adıge halklarının arasının bozulması engelleniyordu.

Nalo Zavur, Hatujuko Valera, İbrahim Yağan gibi Xase elemanlarının Çeçenistan'a verdiği destek, Çeçen ve Kabardey halkları arasındaki dostluğun devamını sağlıyordu. Yerel yönetimlerin başında bulunan yöneticilerin ekmeye çalıştıkları fitne tohumları, aynı toplumun yiğit insanları tarafından sökülüp atılıyordu.

Kafkasya ,1990'lı yıllardan sonra gerçekten çok hızlı bir değişim ve gelişim süreci yaşadı. Bu süreci zaman zaman geriye dönerek, unuttuğumuz olayları da bir şekilde yazıya aktararak anlatmaya devam edeceğiz.

Yaz mevsimi olması, kültürel etkinliklerin çok yoğun geçmesi, sık sık seyahat etmek, bazı toplantılara katılmak gibi görevler sebebiyle yazıları sık aralıklarla yazamıyoruz. Geçmiş döneme ait notların gözden geçirilmesi, bazılarının yeniden teyit edilmesi oldukça zamanımızı alıyor. Yakın tarihi irdeleyen bu çalışmalarımız önümüzdeki günlerde de devam edecek.

Gelecek yazımızda Türkiye'de çok fazla bilinmeyen, Kafkasya'da Xase öncülüğünde yürütülen Şapsığ halkının otonom bölge mücadelesine yer vereceğiz. Bu mücadelenin perde arkasında cereyan eden olayları önümüzdeki yazıda bulacaksınız.

02.08.2004 www.kafkas.org.tr


MEHDİ NÜZHET ÇETİNBAŞ

Etiketler:
telefon dinlenme olayı kafkasya neler oluyor ? 5