Kitap, dokuz ayrı bilim insanının, Kafkasya'nın değişik bölgelerinde yapılmış, iki bin yıldan daha eski dönemlere ait arkeolojik kazılarda elde edilen bulgulara ilişkin bilimsel yazılarını içermektedir. Bu makaleler, mezar, bina kalıntıları ve gündelik eşya parçalarının dökümü, konumu, benzerlikleri ve farklılıkları üzerine çok değerli bir dokümantasyon sunuyor. Çizimler sayesinde anlatılanları zihinde canlandırmak, Çerkes halklarından Adığelerin yakın zamana kadar kullandığı kimi geleneksel aletlerle benzerliklerini hayal etmek, düşünmek olanağını da sağlıyor.

Özellikle uluslararası standartta bilimsel makaleleri Türkçeye kazandırmış olması nedeniyle, üniversitelerde Çerkes / Kafkas dilleri ve kültürü üzerine kürsüler açılmasının gündemde olduğu bir dönemde; akademik süreci motive edecek, karar alıcıları etkileyecek bir öneme sahip bulunuyor.

Bu nedenle, bu tür yayınların çoğalmasını sağlamak açısından, kitabın alınması, hatta ilgili olabilecek başkalarına da bol bol hediye edilmesi, Çerkes dili ve kültürünün korunması açısından önemli görünmektedir.

Kitaba kısa bir "Önsöz" yazmış olan V.V.Piotrovski, son yıllarda Meotlarla Adığeler arasında kurulan ilişkiyi anlatırken, otokton kültürlerin yakın ve uzak diğer uygarlıklarla ilişkilerinin önemini de okuyucuya hatırlatmaktadır.

P.U.Autlev'in "Adığelerin Etnik Kökeni Üzerine" başlıklı kısa makalesi ise, sonraki sekiz makalenin arkeolojik dokümantasyon özelliğinden farklı bir nitelik taşımaktadır. Adığeler hakkında son yıllarda ortaya çıkan farklı görüşlere değinmekte; fiziksel olarak farklı özellikte insanların yanı sıra, dili ve mitolojisi farklı toplumların da Kafkasya'da bir çeşit sentez oluşturduğuna dikkat çekmektedir.

Yazar, makalesinin ilk paragrafında önce, halkların etnik kökenini araştırmanın, "zengin" bilimsel kaynaklara sahip toplumlar için bile neredeyse imkânsız derecesinde zor olduğunu vurgulamaktadır. Ardından, "Küçük bilimsel potansiyeli olan ulusa gelince, söz konusu sorunun incelenmesinde zengin akademik gücü olan halkların temsilcileri bilimsel katkı sağlamış, sağlamaya da devam etmektedir" derken belki farkında olmadan önemli bir yaraya dokunmaktadır. Özellikle 1990'lardan sonra, Çerkeslerin ve diğer benzer halkların, "geniş" "bilimsel, iktisadi, siyasi ve askeri potansiyeli olan ulusların", bu olanağı olmayan uluslara yaptıkları "katkılara" çok dikkat etmesi gerekmektedir.

Bu katkıların, bu küçük halkları 'bilimsel potansiyeli büyük bir halk' haline mi getirdiği ya da 'daha da mı küçülttüğü'nü düşünmek, sorgulamak okuyucunun bir ödevi olmalıdır.

Meotı - Predki Adıgov; Maykop 1989

Redaktörler: N.V. Anfimov (sorumlu) ve P.U. Autlev Çeviri: Kayhan Yükseler Kaf-Dav Yayınları/Ankara 2011, 225 sf.

Nart Dergisi 78. sayı xabze.net