İbrahim Yağan – Tanınmış Çerkes toplum hareketi çalışanı, Abhazya savaşı gazisi.

Solomon Lebanidze: Günümüzdeki Çerkes-Gürcü ilişkilerini siz nasıl değerlendiriyorsunuz?

İbrahim Yağan : Geleneksel ve tarihi açıdan Kabarda ile Gürcistan arasında akrabalık, askeri, siyasi konularda net olarak karşılıklı işbirliği içeren bir ilişki vardı. Son on yılda, özellikle, Gürcistan-Abhazya savaşının ardından bu ilişkiler büyük ülçüde zedelendiler.

Gürcistan tarafından, Abhazyada yaşayan tüm abaza ulusunun yani 100 bin abazanın, kadın çocuk yaşlı denilmeden yok edilmesi için, gerekirse yüzbin Gürcistan askerini feda etmek üzere gelen birliklere karşı gönüllüler savaştılar.

Bu dönemin üzerinden yaklaşık 20 yıl geçti, ve biz, bu gün, hatta bazılarının bu hoşuna gitmese de karşılıklı olarak ilişkilerin gözden geçirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Bu gün, bunun gerçekleştirilmesi için uygun bir ortamın oluştuğunu düşünüyorum. Tarihsel olarakta Kafkasyadaki ilişkilerin Tiflis merkezindeydi.

Gürcistan ile Çerkesler arasında, geçmişteki ilişkilerin düzeltilmesi yönünde pozitif gelişmeler olduğunu gözlemliyoruz. Eğer Gürcistan geçmişte yüklendiği fonksiyonal işlevleri yeniden kendi yükümlülükleri arasına alırsa ben menun olurum.

Solomon Lebanidze: Herkesçe bilindiği gibi, Çerkeslerin tarihi topraklarına dönüşlerinin sağlanması tüm Çerkeslerce çok güncel bir konu. Sizce bu konuda Gürcistanın nasıl bir çalışması olabilir.? (Suriyeli Çerkeslerin içinde bulundukları durumu da göz önüne alarak) bu konu da siz ne düşünüyorsunuz?

İbrahim Yağan: Eğer Gürcistan Çerkeslerin vatanlarına dönüşleri için transit ülke konumunu alırsa ve Çerkeslerin vatanlarına dönüşlerini etik olarak desteklerse çok memnun kalırız.

Bu bizim ulusumuz için hatrı sayılır bir adım olur. Biz Çerkeslerin tarihi vatanlarına dönüşleri ile alakalı yükü  Rusya`nın üstlenmesinin gerektiğini düşünüyoruz. Diğer ülkeler ise kendi imkanları ile orantılı olarak bu konuda yardım edebilirler.

Biz Gürcistanın Güney Osetya ve Abhazya`dan gelen mültecilerle ve Misket Türkleri ile alakalı azımsanmayacak derecede soruna sahip olduğunu da biliyoruz bu yüzden bu sorun hakkında Gürcistan`ın yapabileceklerinin sınırlı olduğunun da farkındayız.

Solomon Lebanidze: Yakın bir tarihte Adıge-Abazinler arasında gerçekleştirilen bir yuvarlak masa toplantısına katıldınız, Çerkes-Gürcü ilişkileri üzerine, Kafkasya`nın geleceği konulu, benzer yuvarlak masa toplantılarının yapılmasını gerekli görüyormusunuz.? Böylesi bir etkinliğe katılırmısınız?

İbrahim Yağan: Biz tüm ulusların ve devletlerin ilişkilerini dialog yoluyla geliştirmelerini kaçınılmaz bir zorunluluk olarak görüyoruz. Biz, bizleri ilgilendiren her konu hakkında bu bağlamda Çerkes-Gürcü ilişkilerininde ele alınabileceği her türlü forumun gerçekleşitirilmesini hoş karşılıyoruz.

Biz Çerkes sorununun kafkasya`dan tamamen ayrı ele alınıp çözülemeyeceğini biliyor ve buna bağlı olarak her türlü boyutta gerçekleştirilecek Kafkasya`nın genel sorunlarına yönelik yuvarlak masa toplantılarına katılmaya hazırız.

Solomon Lebanidze: Çerkesler için vatana geri dönüşün sağlanması yanısıra toprak birliğini sağlayan bir subyekt oluşturulması sorunuda güncel bir sorun. Bu yönde nasıl adımlar atılması gerektiğini düşünüyorsunuz.?

İbrahim Yağan: «Kötü asker, general olmayı hayal etmeyen askerdir». Çerkesler, her ulus-etnos gibi kendi devletleri olmasını ve toprak bütünlüğünün sağlanmasını isteme hakkına sahiptir.

Fakat biz ‘ne pahasına olursa olsun` diyerek bu konuda hareket etmeyi gerekli görmüyoruz. Çerkes ulusunun tümünün kendi ayakları üzerinde durmasını sağlamak için belli bir dönem gerekiyor. Kabul etmeliyiz ki, Rus-Kafkas savaşlarının ardından gelen 150 yıl içerisinde Çerkesler için böylesi bir imkan söz konusu olmadı. Bizim politik, ekonomik ve en önemlisi demografik problemlerimiz var. Bu problemlerin çözümlenmemesi halinde toprak bütünlüğüne sahip bir region hatta devlet oluşturmamız imkansız.

Solomon Lebanidze: Yakın bir zamanda Abhazya lideri sayın Ankvaba`a karşı silahlı bir saldırı da bulunuldu. Sizce bu terörist eylemin sebebi ne olabilir? Ve orta vadede Abhazya`da size göre ne gibi gelişmeler olabilir?

İbrahim Yağan: Bu altıncı suikast,  ve bence bu saldırı Abhazya Cumhurbaşkanı olan Ankvab`a yönelikti, Abhazya vatandaşı olan Ankvab`a yönelik değildi.

Savaş sonrası dönem, tüm zamanlar ve uluslar için oldukça zor dönemdir ve bu Abhazya`da 20 yıl sonrasına kadar uzadı.- ne yazık görünen o ki sonuda henüz gelmedi. Abhazya toplumunda pek çok uzlaşmazlık, özellikler klanlar arasında var. Bu konuda Rus yönetiminin, özellikle Abhazyada yerleşik konumdaki silahlı güçlerinde azımsanmayacak derecede rolü var. Rusya Abhazya`nın bağımsızlığını kabul etmiş olmakla birlikte Abhazya ile olan ilişkilerini belli bir sınırda tutuyor.

Rus bürokratların Abhazya`daki etkinlikleri sadece Abhazyanın değil Rusya`nın da devlet yapısını baltalıyor. Ne yazık ki Rusya için bugün emperyal hırslardan kurtulmak ve ‘insan hayatının en büyük değeri olduğu, demokratik bir` hukuk devleti olmak mümkün değil gibi görünüyor. Ben Rusya'da gerçekleşen sürece, bu faktörlerin neden olduğunu düşünüyorum.

Abhazya`nın içişlerininde Sadovo Koltsa (Cherkessia net. notu: Moskova`da yapılan mitinglerin gerçekleştirildiği alan)dan bağımszı olduğunu düşünmüyorum. Orada (Moskova kasdediliyor) olaylar çok hızlı ve öngörülmez şekilde gerçekleşiyor, bu yüzden Abhazya`da gelişecek süreç hakkında bir tahminde bulunmak pratikte mümkün değildir.

Ben Abhazya`nın Rusay`ya bağlanmasını bekleyenlerden değilim ama aynı zamanda Gürcistan`ın koynuna girmesini de istemiyorum. Ben Abhazya`nın geleceğini, bağımsız, dünya toplumu ve aynı zamanda Gürcistanla da olan ilişkilerini karşılıklılık temeline dayalı bir şekilde görmek istiyorum.

Fakat geniş çerçeveden değerlendirdiğimde Abhazya herhangi bir Rus eyaletinden daha fazla hak sahibi değil. Abhazya`nın sahip olduğu potansiyele rağmen bu gün Rusya`nın taşrasındaki yaşamdan daha iyi bir yaşam sunma imkanı sağlanmıyor. Çünkü bu Rusya yöneticilerince istenmeyen bir örnek olur.

Abhazya, Rusya ile Gürcistan arasındaki kötü ilişkinin tutsağı olmamalı. Gürcistan ve Abhazyanın arasında ilişkinin düştüğü çıkmazdan kurtulunması için yeterince uzun süre geçti. Bu yüzden dialogtan kaçınılmaz. Abhazya ve Gürcistan arasındaki ilişkinin düzelmesi konusunda yapılacak her türlü girişimi bizler kayıtsız şartsız destekleriz.

Ayı zamanda biz bu sorunun güce dayalı çözümü olmadığına da eminiz.

Solomon Lebanidze: İbrahim bu ilginç söyleşi için teşekkür ediyorum

Söyleşi Solomon Lebanidze tarafından yapılmıştır.

Kaynak Адыгэ Хэкум и Макъ. Çerkesya`nın Sesi 

Kaynak:cherkessia.net