ADIǴE DİLİ DERNEĞİ (ADDER)’DEN YAPILAN İLK AÇIKLAMA


14 Mart 2012 Tarihinde merkez kuruluş yeri Konya olmak üzere Adıǵe Dili Derneği (ADDER) bütün yasal işlemleri tamamlanarak resmen kurulmuştur. Bilindiği gibi 14 Mart “Adıǵe Dili ve Yazının Günü”nüdür. Böyle anlamlı bir günde kurulan ADDER’e ait web sitesi ( www.adigedilder.com ) çok yakında yayın hayatına başlayacaktır. Söz konusu web sitesinde Adıǵe dili ve kültürüne ait her türlü dokuman ve materyal halkımızın hizmetine sunulacaktır.
Adıǵe Dili Derneğinin kuruluş fikrinin oluşma gerekçesi; Bu gün Türkiye’de, Anavatanımızda ve Dünya’nın birçok ülkesinde Adıǵe sivil toplum örgütleri kurulmuş ve faaliyetlerine etkin bir şekilde devam etmektedirler. Hepsinin ortak amacı, Adıǵe kültürünün korunması, yaşatılması ve bu kadim halkın sorunlarının çözümüdür. Ancak Adıǵe halkının % 90’ı diasporada yaşadığı için önümüzde çözmemiz gereken yüzlerce sorunlarımız vardır. Sivil toplum örgütlerimiz büyük bir özveri ile başarılı bir şekilde bu sorunların çözümü için canla başla çalışıyorlar. Bu yüzlerce sorunlardan bir tanesi de ana dilimizin yok olma tehdidi altında olmasıdır. Bize göre bu sorun sivil toplum örgütlerimizin diğer faaliyetleri ile bir arada götürebilecekleri ve çözebilecekleri bir sorun gibi görünmemektedir. Dil konusuna başlı başına odaklanarak tamamen bu konuda faaliyet gösteren bir örgütlenme ile daha başarılı sonuçlar alınabileceği düşüncesinden hareketle Adıǵe Dili Derneği’nin kuruluşuna karar verilmiştir. Tabi bu düşüncenin oluşmasında yine çeşitli faktörlerde rol oynamıştır. Bunlardan en önemlisi de Adıǵe Dilinin kurumsallaşmış olamamasıdır. ADDER’in kuruluş fikri Türkiye’nin değişik bölgelerinde yaşayan, özellikle dil konusunda belli birikime sahip, çeşitli çalışmalar yapan/yapmaya çalışan, becerikli/yetenekli ve Adıǵe kültürü konusunda duyarlı insanların yaklaşık bir yıldır sürdürdükleri fikir teatileri sonucu oluşmuş bir düşüncedir. Tabiî ki bu derneğin Ankara, İstanbul gibi daha merkezi bir ilde kurulması düşünülmüştür. Ancak bu konuda sivil toplum örgütlerimize defalarca müracaat edilmesine rağmen konuya yeteri kadar ilgi gösterilmemiştir. Sivil toplum örgütlerimiz dışında dil konusunda çalışmaları ile tanınmış birçok hemşerimize de müracaatlar yapılmıştır. Şu an için Konya’da imkan ve şartların daha elverişli olması ve Ankara/İstanbul gibi yerleşim yerlerindeki ilgili dernek ve kişilerin konuya reaksiyonlarının çok zayıf kalması nedeniyle ADDER’in Konya’da kurulmasına karar verilmiştir.
Maalesef Adıǵe dili Anavatanımızda ve diasporada yok olmak üzerdir. Diasporadaki durum çok daha ciddi bir şekilde alarm vermektedir. Bizler düşünce aşamasında artık zaman kaybetmek gibi bir lüksümüzün olmadığını düşünerek atalarımızın dediği gibi “Başlanmamış işte yılan yatar” deyip bir yerden başlamak istedik. ADDER şehir, bölge, ülke gözetmeksizin bütün Adıǵe halkına açıktır. Başlattığımız bu çalışmanın toplumsal duyarlılıkla, katılımcı yaklaşımla, hatta devlet desteği ile başarıya ulaşacağının bilincindeyiz. Aleksander Başmakov ve benzeri bilim adamlarının tespitlerine göre tarihin karanlıkta kalmış pek çok yönünü aydınlığa çıkartacak anahtar dillerin en önemlilerinden birisi Adıǵe dilidir. Adıǵe dilinin ölümü Adıǵe halkındaki her ortamda gururla bahsettiğimiz güzel meziyetlerin de ölümü demektir. Bu ölüm tabiî ki fiziksel değil kültüreldir, ancak bu tür bir ölümde fiziksel ölüm kadar acıdır.
Başta Türkiye olmak üzere bütün Dünya’da Adıǵe dilinin yok olmasını önlemek, bu dili derlemek, kullanıldığı alanları çoğaltmak, öğrenmek, öğretmek, araştırmak, geliştirmek, yaygınlaştırmak, tanıtmak, arşivlemek ve günümüz teknolojisi dijital sistemde Adıǵe dilinin tüm şivelerini kayıt altına almak, Türkiye şartlarına ve bilgisayar programlarına uygun Fonetik bir Latin Alfabesi kullanmak, verileri ve çalışmaları bu alfabenin yanı sıra gerekirse kiril alfabesi ile bilgisayar programları aracılığıyla diğer bir alfabeye çeviriler yaparak depolamaktır. Türkiye’de kullanılan bilgisayar klavyesi programlarına uygun Adıǵe Latin Alfabenin kullanılabilmesi için, Adıǵe diyakritik harf fontlarını hazırlamak, ilgili yerlere tanıtmak, Adıǵe Klavyesini hazırlamak, bigisayar programlarında kullanılmak üzere, imla şablonu olarak kullanılacak Adıǵe sözlüğünü oluşturmak ve ilgili bilgisayar yazılım programlarına (Microsoft, Google vb.) kabul ettirmek gibi husular ADDER’in en önemli amaçları arasındadır.
ADDER’in hedefleri konusunda çok yakın bir zamanda halkımızın hizmetine sunacağımız web sitesinde ayrıntılı bilgiler bulabilirsiniz. Bizler ADDER olarak üstlendiğimiz sorumluluğun bilincindeyiz. Çıktığımız yolda karşılaşacağımız birçok sorunlar olacaktır, belki de çok sıkıntılar, sancılar çekeceğiz ama en mutlu olay olan doğum bile önce sancıyla başlamaz mı? Dünya’da bunu başarmış adeta küllerinden yeniden doğmuş Baskça, Galce, İbranice gibi diller mevcut. Adıǵe insanının toplumsal duyarlılığı, katılımcı yaklaşımı ve yardımlarıyla diline sahip çıkacağına inancımız tamdır. Bütün halkımızı çalışmalarımıza katılmaya, çok yakın bir tarihte yapmayı planladığımız Genel Kurulda belirlenecek olan ADDER Yönetim ve Diğer Kurullarında görev almaya ve bizlere destek olmaya davet ediyoruz.
Bütün Adıǵelerin ana dilliyle konuşup yazabildiği günlerin yakın olması dileğiyle herkesi saygıyla selamlıyoruz.

Ali İhsan TARI
ADDER Geçici Yönetim Kurulu Başkanı