Yapılan sunumda birçok sosyolojik realite ile birlikte, kurultayın yapısının bu şekilde karar alınmasına uygun olmadığı ve Çerkesya Yurtseverleri olarak Kiril alfabesinin bütün dünyadaki Adigeler için ortak bir alfabe olarak kullanılması gerektiği ve oylamaya katılmayacakları vurgulandı.

ADDER’İN DÜZENLEMİŞ OLDUĞU DİL KURULTAYI ANKARA’DA YAPILDI

ADDER’İN düzenlemiş olduğu dil kurultayı 15.12.2012 tarihinde Ankara Tes-İş sendikası toplantı salonunda yapıldı. Kurultaya ADDER üyelerinin yanı sıra, Çerkesya Yurtseverleri, DİÇEG, ÇHİ, Kafkas Evi gibi örgütlenmelerde katıldı. KAFFED temsilcisi ve genel başkan yardımcısı Hasan SEYMEN kurumu adına yaptığı açıklamada; prensip olarak böyle bir oylamaya katılmayacaklarını bunu daha önceden ADDER yönetimine yazılı olarak bildirdiklerini belirtirken kendi şahsi görüşünü ise “Çerkesce yani Adigebze’ nin latin alfabesi ile kullanımının uygun olmayacağı” şeklinde belirtti.

Çerkesya Yurtseverlerinin ortak görüşünü katılımcılara değerli üyemiz Tequlan Yakup TEMEL Çerkesce ve Türkçe olarak sundu. Divan başkanının ilk dakikalardan itibaren sunuma sık sık müdahale etmesi salondaki katılımcıların çoğu tarafından şaşkınlıkla karşılandı. Yapılan sunumda birçok sosyolojik realite ile birlikte, kurultayın yapısının bu şekilde karar alınmasına uygun olmadığı ve Çerkesya Yurtseverleri olarak Kiril alfabesinin bütün dünyadaki Adigeler için ortak bir alfabe olarak kullanılması gerektiği ve oylamaya katılmayacakları vurgulandı.

KAFFED ve Çerkesya Yurtseverleri haricinde salonun geneli latin alfabesi üzerinde olumlu görüş belirtse de Necdet HATAM ve salondan birkaç kişi daha durumdan duydukları rahatsızlıkları dile getirdiler.

Davet metinlerinde “Biz Türkiye’deki Adigelerin ortak kullanabilecekleri bir “Adige Latin Alfabesi” olsun ve dil eğitimlerinde bu alfabe kullanılsın istiyoruz ve bunun için kurultaya gidiyoruz”  şeklinde çağrı yapan ADDER yönetimi, kurultayın sonunda “Adige Dil Derneğinin yoluna Kiril alfabesi ile mi yoksa Latin alfabesi ile mi devam etmesi gerektiğinin” oylanmasına karar verdi. Oylamaya ADDER üyeleri hariç hiç kimsenin katılmaması özellikle istenildi.

Cherkessia.net / Ankara

ÇERKESYA YURTSEVERLERİ ADINA ADDER DİL KURULTAYINDA YAPMIŞ OLDUĞUMUZ SUNUM

TÜM KURULYAY KATILIMCILARINA MERHABALAR VE MİSAFİRLERE DE HOŞGELDİNİZ DİYORUM…..
TOPLANTININ BAŞARILI GEÇMESİNİ VE ÇERKES HALKININ VAROLMA MÜCADELESİNE KATKI YAPMASINI DİLİYORUM…
BURADA ORTAYA KOYDUĞUMUZ GÖRÜŞLER ÇERKESYA YURTSEVERLERİNİN ORTAK GÖRÜŞLERİDİR.

GENEL PRENSİPLER

Dünyanın geldiği bu noktada, günümüzde, bir anadil, ancak güçlü bir ulusal kimlik ve bir anavatan yapısı içinde olmasıyla mümkündür,
Bu sebeple , ana dilimizi korumak isterken , ulusal kimliğimiz ve anavatan tanımlamamızı doğru yapmamız gerekir. Aksi taktirde , baştan yanlış bir zeminden yola çıkmış oluruz

Bu çerçevede , biz Adige’ler için , kimliğimizi oluşturan bu üçlü bir arada olmak zorundadır;
1. Çerkes Ulusal Kültürü – Xabze – Adigağa
2. Çerkesya – Adige Heku
3. Çerkesçe – Adigabze-
Bu üç kavram, sıkı sıkıya bir birine bağlıdır, biri olmadan diğerleri yaşayamaz. Çerkes kimliği, bu üç sac ayağından biri olmazsa varlığını sürdüremez,

Çerkes ulusal kültürü Xabze yoksa, veya bu halk anavatanında değilse, veya dilini kaybetmişse, varlığı büyük tehlikede demektir,

Çerkesçe ile yapılacak çalışmalar, bu düşünce yapısı temelinde ve bu vizyon ile yapılmak zorundadır,
Şüphesiz, kişisel, grupsal ve sivil toplum kuruluşları aracılığı ile dilin korunmasına yönelik tüm çalışmalar kutsaldır, bütün olanaklar kullanılarak yapılmalıdır ancak, bu tip çalışmalar ile Adigabzenin korunabileceğini düşünmek büyük yanılgı olur,

Bu konu politik bir zeminde ve bakış açısı ile ele alınmalıdır,

Adigabzenin yaşaması, güçlü bir toplumsal ve siyasal irade ve bu iradeyi gerçekleştirecek bir devlet yapılanması ile ancak mümkün olabilir,

Dersler, kurslar, sanal ortamlarda teknolojik olanaklar kullanılarak yapılacak çalışmalar, hepsi geçici tedbirlerdir ve deyim yerindeyse taşıma su ile değirmen döndürmeye benzer,

Hatta, günümüzde yapılmaya başlandığı gibi, okullarda seçmeli Çerkesçe, üniversitelerde ilgili bölümlerin açılması gibi çalışmalar ile bile anadilin korunabilmesi olasılığı çok azdır,

Bir dil, ‘seçmeli ‘ olarak öğretilmez ,’ zorunlu’ olarak öğretilebilir,

Örneğin, Türkçe, ilkokuldan itibaren, haftada 6-7 saat olmak üzere, üniversiteye kadar zorunludur,
Günümüzün iletişim ve etkileşim dünyasında, devlet koruması altında resmi dil olan bir çok dilin varlığı bile tehlike altındayken, bütün dünyada dağınık ve anavatanda bile bölünmüş bir şekilde yaşayan Çerkeslerin anadillerini yaşatabilmeler , çok daha fazla efor ve özel şartlar oluşturmalarına bağlıdır,

Bize göre Adigabze,bu gün anavatanda yapıldığı gibi, göstermelik değil ,gerçek bir resmi devlet dili ve eğitim dili olarak , hayatın tüm alanlarında kullanılması ile yaşama sansı bulabilecektir,

Dünyada, ülke ülke, şehir şehir ve mahalle mahalle dağınık olarak yaşandığı diasporada, Çerkesçenin resmi ve eğitim dili olarak kullanılabilmesini olası görmemekteyiz,

Bunu gerçekleştirme olanağı bize göre sadece ve sadece anavatan Çerkesya da mevcuttur,
Dolayısıyla, tüm çalışmalar bu vizyona yönelik ve anavatan ile sıkı bir koordinasyon halinde yürütülmelidir.

TERMİNOLOJİ

Üzerinde durmamız gereken başka önemli bir konuda, anadilimizi tanımlarken kullandığımız terminolojidir,
Anadilimiz tanımlarken doğru ifadeler kullanmak, sadece bir ayrıntı olmayıp, önemli bir konudur. Doğru bir terminoloji kullanmazsak, konuyu sağlam bir zeminde ele almamış oluruz,

Son zamanlarda, bazen bilinçsiz bazen de özellikle olmamak üzere, ‘Çerkes dilleri‘ ve ‘Adigece‘ gibi bize göre doğru olmayan, insanların kafalarını karıştırıcı ve işin önemine gölge düşürücü tanımlamalar yapılmaktadır,

Dilimizin ismi, kendi adlandırmamıza ile ‘Adigabze‘ , olup, Türkler ‘Çerkesçe‘ , Ruslar ‘Çerkeskiy‘ Araplar ‘Çerkessiye‘ batılılar ise ‘Circassian Language‘ olarak ifade edereler,

‘Çerkes dilleri‘ şeklindeki bir ifade, Çerkesçe diye bir dil olmadığı anlamına gelir ki bu aynı zamanda Çerkes diye bir ulusun olmadığı sonucunu doğurur ,

Siz hiç, Türk dilleri, Rus dilleri, Arap dilleri, Alman dilleri, İngiliz dilleri dendiğini duydunuz mu?

Ayrıca, Bütün Kafkas dillerini Çerkes dilleri olarak adlandırmak, Adigabze, Aphazca, Çeçence, Osetçe, Karaçayça gibi dilleri, Çerkes dillerinin alt grupları olarak nitelemek sonucunu doğurur ki bunu zaten onlarda kabul etmemektedirler ve aynı zamanda bu durum hiçbir Kafkas dilininde yararına olmaz,

Son zamanlarda, gene bazen bir ağız alışkanlığı ile kimi zamanda başka bir düşüncenin sonucu olarak sıkça duymaya başladığımız bir başka ifade şekli de ‘ Adigece ‘ söylemidir,

Diyaspora yaşamının hiçbir döneminde ve yerde ‘ Adigece ‘ diye bir söylem olmamaıştır ,

Ne Uzunyayla da, Ne Düzce de, ne Samsun da, ne Maraş da ne de başka bir yerde ,

Ne Haşeşlerde, ne düğünlerde, ne okullarda…

Adigabze Türkçe olarak ifade edilmek istendiği zaman Çerkesçe denmiştir,

Ne Osmanlı döneminde , ne Çerkes Teavün Cemiyetinde, ne Diyane dergisinde…Ne konuşulması yasaklanırken öğretmenler tarafından ‘ Adigece ‘ denmemiştir..

Peki, niye son zamanlarda buna ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır?

Üzülerek ifade etmek isteriz ki, bu söylem, bütün Kafkas halklarını ‘Çerkes‘ dillerini de ‘Çerkes dileri‘ olarak görmenin ve Çerkesçe demekten özellikle kaçınılmak istenmesinden kaynaklanmaktadır ,

Dikkat edilirse , Adigece denilen hiçbir platformda Çerkesçe ifadesi kullanılmamakta adeta yok sayılmaktadır,
Ve Çerkesçe’miz bu yanlış düşünceye feda edilmektedir .

Terminoloji konusunda, son olarak değineceğimiz yanlışlık, diyalektler konusudur,

Çerkesçe ‘nin diyalektleri ve lehçeleri, sanki ayrı dillerimiş gibi, Abzehçe, Kaberdeyce, Şapsığca, Hatıkuayca şeklinde ifade edilmektedir,

Bunlarda, farkında olunmadan yapılan yanlışlardır ve bu ifadeler, bizi dışarıdan gözlemleyenlerde kafa karışıklığına sebep olmakla kalmayıp, bizleri farklı farklı bir çok dili olan ve birbirlerini anlamayan halk toplulukları şeklinde algılamalarına sebep olmaktadır,

Bu sebepler ile, anadilimiz ifade ederken kullandığımız terminoloji önemlidir ve; bütün platformlarda, yazılarda ve konuşmalarımız da buna dikkat etmeliyiz.

LATİN Mİ KİRİL Mİ ?

Konuya yaklaşımımızı bu şekilde dile getirdikten sonra, kullanılacak alfabenin nasıl olacağı konusunda değinmek istiyoruz,

Açıklandığı üzere, bu kurultayın amacı ortak bir Latin alfabesine geçmek ve bu yönde karar alınmasını sağlamaktır,

Bu kurultayın yapısının bu şekilde karar alınmasına uygun olmadığını düşünmekle beraber, biz Çerkesya Yurtseverleri olarak Kiril alfabesinin bütün dünyadaki Adigeler için ortak bir alfabe olarak kullanılması gerektiği görüşündeyiz,

Esas önemli olan toplumsal ve siyasi irade ve bunu uygulayacak bir karar mekanizmasının olmasıdır ve alfabenin şeklinin tespiti teknik bir konu olup, uygulayacak siyasi bir irade oluşturulduktan sonra, dilbilimcileri ve konu ile ilgili bilim adamları bu konuyu kolaylıkla ve en iyi bir şekilde karara bağlayacaklardır…

Ancak, alfabe konusunda, hemen günümüzde yapılabilecek, yapılası gerekli olan bir iş olduğunu düşünüyoruz,

Bu da, bu gün, Çerkes Cumhuriyetlerinde kullanılan, alfabelerinin birleştirilmesi ve ortak bir Kiril alfabesine geçilmesidir,

Bizim çocukluğumuzda, sokaklarda çocuklar, Çerkesçe olarak, bağırıp çağırarak oyun oynarlardı,
Sokaklara da, Adigabze sesler yankılanırdı…

Bu durum  bir dilin yaşayıp yaşamadığının basit ama en önemli göstergelerinden biridir,
Konuşmamı, bir soru ile bitirmek istiyorum ;

Bunda sonra, sizce, sokaklarında çerkesçe çocuk sesleri nerede duyulabilir?

İşte bu sesler artık nerede duyulabilecekse, Adigabzede orada yaşayabilecektir…

KAYNAK:http://www.cherkessia.net