Türkiye Dostluk Kulüpleri Platformu’nun 13-17 Nisan 2016 Tarihlerinde Yapmış Olduğu Sosyal ve Ekonomi İçerikli Gezi Notları

EKONOMİ YÖNÜ  

Tel Aviv Ticaret Odası’nda gerçekleşen , Türkiye İsrail İş Konseyi ile TÜRKİYE DOSTLUK KULÜPLERİ PLATFORMU üyeleri arasında gerçekleşen toplantı ve sonrasındaki ikili görüşmelerde elde edilen sonuçlar ve gözlemler şunlardır.

İsrail Ticaret Odasının bize vermiş olduğu veriler ve brifing sonucunda İsrail’deki en büyük sektörler : 

1) Tarım

2) Enerji

3) Yiyecek &içecek

4) Bankacılık

5) Tekstil 

diye sıralanmaktadır ve bu sıralama yıllara göre değişebilmektedir.

İsrail’de alt yapı hizmetleri tamamlanmış ancak iki ayrı yatırıma acil ihtiyaç duyulmaktadır, toplu konut yapımı ve toplu taşımacılık. Toplu taşımacılıkta halihazırda hafif raylı sistemler tercih edilecek, dağınık yerleşim sistemine uygun güvenilir sistem olarak raylı sistemi düşünülmektedir. Bu konuda henüz mesafe alınmış değil, belli bölgelerde yapımına başlansa da tamamına yakını bakir durumdadır.

 İsrail tarım ekonomisini KİBBUTZ (kollektif çiftlik) sayesinde yükselmiştir..

Kibbutz’lar ülkenin her tarafında vardır, bunlar sayesinde tarım dünya ölçeklerinin çok çok üzerine çıkmıştır. Bilimsel tarım buralarda geliştirilerek özel tarım alanlarında da uygulamaya alınmıştı. Kibbutzlar başlangıçta kar amaçlanmadan başlasa da bugün artık tamamen karlı kuruluşlar olmuştur, her bir Kibbutzun içinde bir sanayi kuruluşu mevcuttur. Benim ziyaret ettiğim kibbutzun dünyada 12 Adet plastik fabrikası mevcuttur.

Kibbutzların yapısı ve işleyişi burada anlatmakla bitmez , ayrı bir başlık altında 

anlatılmalıdır.

İsrail’de Türkçe  konuşan 80-90 bin kişi yaşamaktadır , 4 bin de Çerkesce  konuşan hemşerimiz yaşamaktadır..

Bizler tarım toplumu kimliğimizi henüz bırakamadığımız için tarıma dayalı iş yapmak istediğimizde hem hemşerilerimizden azami yardım alacağımızı hem de İsrail’in bu iş için en uygunu olduğunu belirtmek isterim. Birilerinin danışmanı yahut elemanı olmaksızın yapılacak girişimler, uzun vadede kendi toplumuza hizmet edecektir..

Tarım ekonomisinin olmazsa olmazı SU dur. İsrail ihtiyacı olan suyun %60 nı deniz suyundan elde etmektedir. Sulama teknolojileri de bu sayede çok gelişmiştir, sulama teknolojisi de ihraç etmektedir.

İnşaat yatırımlarında şartnameleri ağır görünse de ikili görüşmelerle aşılabilecek konulardır.

İsrail’le iş yapan şirketler çok azı ödemelerden şikayet etmiştir. Toplamda 200 bin konut yapımına ihtiyaç vardır, kısa dönemde, halihazırda 20 bin adet konut ihalesi açılmıştır. Şartnamedeki  zorluklar çoklu ortaklıklar ve onlarla yapılacak ortaklıklarla aşılabilecektir..

DOSTLUK KULÜPLERİ bu tür görüşme ve gezileri düzenleyerek hemşerilerimize gerekli moral motivasyon kazandırmak, mümkünse bu görüşmelerden hemşerilerimiz lehine iş oluşturmaya devam edecektir.

 RF Krasnodar’dan başlayan Vladikafkas’a kadar olan verimli topraklarda tarımın öncüsü ve tüm RUSYA PAZARINI hükmeden kendi insanımız neden olmasın? Kfar Kama’dan alınacak destekle hiç hayal olmaz., yeter ki yeterli altyapıyı hazırlayalım.

İsrail ekonomisin daha fazla söz etmek mümkün , ancak yeniden bir ziyaret olduğunda yada ilerde böyle bir toplantı yapılırsa sektörlerle karşılıklı görüşmeler ayarlayarak ve daha detaylı çalışmalarla gidilmelidir, Tel Aviv Ticaret Odası bu işte son derece başarılı .. başarıyı bizler de çok çalışarak elde edebiliriz.

Kısaca bir örnek vermek gerekiyorsa, Tel Aviv  Ticaret Odası burdan giden bir domates tohumu alıcısı ile birçok domates tohumu Salıcısı ile görüştürebilir. Tabii sonuç almak işin hacmine ve ciddiyetine göre değişebilir.

Her şeyden önce bizler, bu işlerde biraz daha ehil hale gelmeliyiz, tecrübelenmeliyiz, uluslararası iş yapma düzeyine ve bilgisine ulaşmalıyız..

Bu işler hiç zor işler değil kendi aramızdaki dayanışma ve nitelikli iş gücü bu ihtiyacı kat kat karşılayacak düzeydedir ve yeter ki birbirimize yardım edelim, dayanışma kültürüne sahip olalım.

Seyahatimizin SOSYAL BOYUTUNU ele alacak olursak hem çok eğlenceli hem de duygu yüklüydü.

Av. Yetkin İnanöz Başkanımızın bu konudaki tespit ve gözlemleri harika.

İsrail'de biri 3300, diğeri 700 nüfuslu iki köyde (Belediye) yaşayan Çerkeslerin gözlemlediğimizözellikleri:

1. Dil. Herkes Çerkesce biliyor, konuşuyor. Aile içi, günlük dil hep Çerkesce. Okulda 1. sınıfta İbranice, 2. sınıfta Arapça, 3. sınıfta İngilizce öğretiliyor. 40 yaş altı herkes 4 (yazıyla dört) dil biliyor. 40 yaşın üstü nüfusun yarısı da temiz bir İngilizce konuşabiliyor. Cuma namazlarında hutbede Arapça yanı sıra Çerkescekullanılıyor. 
 

2. Sosyal yapı. Büyük olan Kfar Kama köyünün % 99'u, küçük olan Rihaniye’nin  % 70'i Çerkes. Belediye başkanı, market sahibi, doktor, masör herkes çerkes. Nüfusun % 60-70'ı maaşlı işlerde çalışıyor. % 20-30'u asker veya polis. Çok küçük bir kısım çiftçi. Büyük olan köyde son 150 yılda sadece 20 kişi çerkes olmayanlarla evlenmiş. Bunun 10 tanesi son yıllarda. Herkes herkesi tanıyor. Belediye olan bu köylerden olup dışarda çalışanların evleri yine köyde, herkes gece köye dönüyor. Nerdeyse herkes müstakil ve villa tarzı bahçeli evlerdeyaşıyor.

Büyük olan köye merkezi hükümetin ayırdığı yıllık bütçe 15 milyon USD.

Temiz köy yarışmasında her yıl dereceye girip ek bütçe alıyorlar. 

Sosyal yardım sağlayan bir merkez var. Psikolojik, sosyolojik veya ucuz ilaç temini gibi aklınıza  gelebilecek her türlü yardımı sağlayan bir yapı. 
Gençlik Kulüpleri var. Hem kapalı alanda oturup sohbet edip oyun oynadıkları bilardo, tenis, talk show vb  hemde açık alanda tenis kortu futbol sahası. 

Büyük olan köyde 2007'de kurulan Çerkes Mirası Merkezi (Müze) bulunuyor. İki çalışanı ve devletin ücretini ödediği (aylık herbiri 700 USD) iki Çerkes stajyer görevli. Müzede 1000 kadar eser/parça var. Şu ana kadar 250.000 ziyaretçi ağırlayan müzeyi geçen yıl 45.000 kişi ziyaret etmiş.
Küçük olan köyde de bir müze var. Ziyaretimiz sırasında Amerika'dan bir yıllığına  İsrail’e gelen Yahudi öğrencilere Çerkes kültürü ders olarak anlatılıyordu. 

3. Muhafazakarlık. Nüfus % 100 sünni müslüman. Hacca gitme oranı çok yüksek. Oruç tutma oranı çok yüksek. Orta yaş üstü kadınların çoğu tesettürlü. Genç nesilin bir kısmının başı kapalı değil. Tesettürlü kadınlar köy içinde golf arabası kullanıyor ve günlük hayatta çok aktifler. Genel olarak kadınlar çok sosyal. 
Muhafazakar yapılarına rağmen İsrail’de orduya kabul edilen tek müslüman grupÇerkesler. 
 

4. Düğünler-müzik. Danslar ritmik ve disco tarzında bir rahatlık var. Farklı ve keyifli bir ortam var düğünlerde. 

5. Gelenekçilik. Kadın erkek ilişkileri ve günlük hayatta çok gelenekçiler. Kız ve erkekler serbestçe dans edip, konuşabiliyor ancak flört hoş karşılanmıyor. Erkek kızla, kızın aile evinde konuşuyor ve kızın ailesi bu durumu bilip müsaade ediyor. Ayıp kavramı ve gelenekçilik toplumun ana omurgası.
 

Hayfa’nın güzelliği ile göz alıcı Bahai Bahçesi hepimizi büyüledi. Ardından

3 din için kutsal sayılan Kudüs’e hareket edildi. Hz. İsa’nın vaftiz edildiğine inanılan Ürdün Nehri Vaftizhane gezisi sonrası Kudüs şehrine geçildi. Hz. Muhammed'in Mirac'a yükseldiği Kubbet-üs Sahra ve Mescid-i Aksa gezildi. Sonrasında Yahudiler için en kutsal yerlerin başında olan Süleyman Mabedi Batı Duvarı’na (Western Wall) giderek Yahudi Meydanı ve Ağlama Duvarı ziyaret edildi. Hz. İsa’nın çarmıha gerilmek üzere yürüdüğüne inanılan “Çile yolu - Via Dolorosa” ve Hz. İsa'nın çarmıha gerildiğine inanılan “Kıyamet Kilisesi'ni-Holy Sepulchre Kilisesi” ziyareti ile program tamamlandı.

* Katkıda bulunan Nihal Ergün ve Turan Akın’a teşekkürler.

Saygılarımızla,

Rafet BALKAROĞLU

Türkiye Dostluk Kulüpleri Platformu Başkanı

Adana / Türkiye