Notice: Undefined variable: db in
/home/nart/public_html/arsiv.nartajans.net/function.php on line
6
Warning: mysqli_query() expects parameter 1 to be mysqli, null given in
/home/nart/public_html/arsiv.nartajans.net/function.php on line
6
MÜLTECİ (HAÇE AMCA)
Mehdi Nüzhet ÇetinbaşBen doğduğum zaman (1954) o bizim evimizdeymiş. Uzun yıllar onu gerçek dedem zannetmiştim. Ancak ilk okula başladığımda ona "Haçe", misafir amca diye hitap edilmesinin sebebini kavrayabilmiştim.
O bir mülteciydi. Dilini ve kültürünü bilmediği bir ülkeye savurmuştu kader onu. Peçeşfo Mahmut, 1896 yılında Adigey'in Hatujkoy köyünde dünyaya gözlerini açmıştı. Gençlik dönemi Adigey'in en karışık dönemine rastlamıştı. Beyazlarla kızılların savaşına sahne olan Kafkasya'da hangi tarafı desteklediğine dair maalesef bilgim yok Onbeş yaşında ondan ayrıldığımda bilinç seviyem o soruları sormaya müsait değildi.
Hatırladığım kadarıyla Haçe Amca Şovgen Musa'nın öldürülme olayını anlatırken pek de müteessir olmuyordu. Buna dayanarak onun Bolşevik taraftarı olmadığını biliyorum. Ayrıca Haçe Amca dini noktada da çok bilgiliydi. Kur'anı hafız derecesinde bilirdi. Bu noktaları düşündüğümde başka olayları da yan yana birleştirdiğimde onun bağımsızlık yanlısı olduğunu bile söyleyebilirim.
Peçeşfo Mahmut, 20 yaşındayken komşusu Thağapsov Kadir'in Adigeydeki karışıklıklar sırasında tutuklanarak Krasnodorda hapse konuluşunu, idama mahkum edilişini, ailesinin verdiği yüksek rüşvet karşılığı hapisten kaçarak Türkiye'ye gidişini hep görmüştü.
29-04-2004 - kez okundu
Adigey 1918 yılında Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Federasyonunda yer almış ,1921 yılına kadar kargaşa içinde bağımsız bir dönem geçirmişti. Ardından kızıllar yönetime gelmiş, ülke demirperdenin ardında kalmıştı.
Haçe Amca Kafkasya'nın yaşadığı bu çalkantılı döneme şahit olmuştu. Yaşadığı dönem göz önüne alındığında oldukça kültürlüydü. Adigey'in ünlü din alimlerinden Hatko Canhot Efendi'nin talebesi olarak dini eğitimini tamamlamış, ayrıca Canhot efendiye de damat olma şerefine nail olmuştu.
Canhot Efendi, din alimlerine karşı uygulanan baskılara direnmenin bedelini çok ağır ödemişti. Peçeşfo Mahmut bu dönemleri politik manevralarla geçiştirmeyi başarmıştı.
Kurulan komünist yönetim başta din adamları olmak üzere ülkenin zenginlerini düşman bellemişti. Varlıklı aileler bir gecede yoksullaşmışlar, direnenler acımasızca öldürülmüştü.
Adigey böyle bir ortamda, henüz tam olarak oturmayan bir düzende karşıladı ikinci dünya savaşını. Nüfusunun büyük bir kısmı askere alınmıştı. Kırımı boydan boya zapteden Alman ordusu Adigey'e dayanmıştı. Sovyet ordusu tek kurşun dahi atmadan Adigey'i boşaltmıştı. Bütün Adigey Alman işgali altına girmişti.
Doğal olarak Adigey toplumunun bir kısmı Rus ordusuyla birlikte Almanlara karşı savaşa katılmıştı. Özellikle silah altında olan Adigey delikanlıları cephenin en önünde ateş altına sürülüyordu.
Peçeşfo Mahmut Almanlar Adigey'e girdiklerinde 45 yaşındaydı. Evli bir oğlu ve bir kızı vardı. Kendi halinde işinde gücünde bir adamdı. Halk arasında sevilen, sayılan , sözü dinlenen bir insandı.
İşgalci Alman yönetimi, Adigeydeki şehir, kasaba ve köylerdeki yönetimleri yeniden yapılandırıyor, yeni atamalar yapıyordu. Peçeşfo Mahmut'a Hatujkoy köyü muhtarlığı tevdi edilmişti. Bu görevi kabul etmemek için direndi. Sanki başına gelecekleri biliyormuş gibi...
Muhtarlığı sırasında kendi ifadesine göre birçok insana yararı dokundu. Almanlarla mesafeli ve dengeli bir ilişki içinde kaldı. Yine kendi anlatımıyla Almanlarla birlikte hareket etmek için gönüllü harekete katılmak isteyen bir çok genci frenlemişti.
Peçeşfo'nun Hanko dediği bir adige generali vardı (General Kılıç Giray) Bu general aslen Ulape köyündendi. Rusya da çarlığın yıkıldığı ihtilal sırasında Adigey'i terk etmişti. Haçe Amca, Hanko'nun Almanlarla beraber olmasına rağmen yaptığı bir toplantıda Adigeylilerin Almanlara çok fazla güvenmemesi gerektiğini söylediğini anlatmıştı.
Almanların yenilmesi sonucu, Adigey yeni bir çalkantıya giriyordu. Her Adigey köyüne sayısız Adige gencinin ölüm haberi geliyor, bazı aileler ise savaşa gönderdikleri çocuklarının akıbetinden ölü ya da diri hiçbir haber alamıyorlardı.
Alman ordusu Adigey'den çekiliyordu. Peçeşfo Mahmut'un aslında çekineceği hiçbir şey yoktu. Eş dost ve çevre, ona sürekli vesvese veriyordu. Stalin gibi bir zalim, Almanlara muhtarlık yapan senin gibi birini yaşatmaz diyorlardı.
Peçeşfo Mahmut, en yakınları, anası, babası ve karısına danıştı. Onlar, kendisi için endişe duyuyorlardı. En azından belli bir süre ortadan kaybolması gerektiğine inanıyorlardı. Sağ olsun, hayatta olsun gerisi önemli değildi.
Gece sabaha kadar uyumadı. Çok önemli bir karar aşamasındaydı. Sabah namazını kıldı. Sekiz yaşındaki kızı Hurıyet ve beş yaşındaki oğlu Hamid'i uyandırmadan son kez öptü. Annesi ve babasıyla vedalaştı. Karısıyla da helalaştı. Giaginskaya da bulunan Alman birliğine gitti. Burada ki Alman yüzbaşıyla iyi tanışıyordu. Onlarla birlikte ülkesini terk etmek durumunda olduğunu söyledi.
Peçeşfo geri çekilen Alman ordusuyla birlikte sonu bilinmeyen bir yolculuğa çıkıyordu. O artık vatansız bir mülteciydi. Kendisini okyanusta dalgaların savurduğu bir tahta parçasına benzetiyordu. Bakalım dalgalar onu hangi sahile atacaklardı.
Gelecek yazı: Avrupa Macerası
Kaynak : www.kafkas.org.tr
Etiketler:
mülteci haçe amca
KAFKASYA UÇUŞLARI BAŞLADI
KAFDAV YAYINCILIK ESKİŞEHİR KİTAP FUARINDA