'En az 25 milyon'
Alevilerin sayılarıyla ilgili olarak Cem Vakfı'ndan yapılan açıklama şöyle: "Araştırmanın sağlıklı olabilmesi için önce insanların 'Aleviyim' dediğinde işinden, makamından, olamayacağı, çevre baskısına maruz kalmayacağı teminat altına alınmalıdır. Türkiye'de Alevi denilince Alevi-Bektaşi-Mevlevi ve Nusayrilerin hepsini kapsar. Bu sayı da hiçbir zaman 25 milyonun altında değildir."
Alevi-Bektaşi Federasyonu da 1927'de yapılan nüfus sayımına göre her 3 kişiden 1'inin Alevi olduğunu öne sürerek "O tarihten bu yana Alevi nüfusunun hiç artmamış olması ilginç ve manidardır. Dolayısıyla araştırma bilimsel olmayan, yanıltma, yönlendirme ve siyasi amaçlı olarak telaffuz edilebilir" yorumunu yapıyor.
HUBYAR Sultan Alevi Kültür Derneği Genel Sekreteri Mehmet Sarıyar ve Vakıf Başkanı Cemal Coşkun'un görüşleri de şöyle:

'Amaç zayıf göstermek'
"Her zaman bilimin ve bilimselliğin yanında olan Alevilerin, bilimsel bir araştırmaya inanmaması gibi bir durumun ortaya çıkması üzücü olmakla beraber; bizce buna birçok neden var. Bunlardan en önemlisi 2007'nin seçim yılı olması nedeniyle Alevilerin siyasal gücünün zayıf gösterilmesidir. Alevilerin kamuoyu önünde 'küçük bir azınlık' olarak lanse edilmesi de olsa olsa bir AKP politikası olabilir."

Kafkas kökenliler
Kafkas Dernekleri Federasyonu da araştırmada elde edilen sonuçların mutlak doğru olarak sunulamayacağını vurguluyor: "Örneğin, tesadüfen bir Çeçen köyü veya mahallesine gidilmiş olsaydı, görüşülen Çeçen sayısı 18 kat artacak ve Çeçenlerin nüfusu Gürcüler kadar tahmin edilecekti. Bu kadar küçük sayılar ile bu topluluklar hakkında anadili konuşma oranı gibi tahminlerin yapılamayacağı da açıktır. Ayrıca amaç etnik kimliği tespit etmek olduğu halde, sorunun açıkça sorulmaması ve cevap seçeneklerinin verilmemesi, sonuçların da yanıltıcı olmasına yol açmıştır. Nitekim, verilen cevapların bir kısmı açıkça yanlıştır.
Örneğin, 'muhacir', 'Balkan göçmeni', 'Müslüman', 'TC vatandaşı' gibi ifadeler herhangi bir etnik kimlik tanımlamamaktadır.
Türkiye geneli için tahmin edilen sonuçların yanlış olması beklenmektedir. Nitekim 'Kafkas kökenliler'e ilişkin tahminler, bu konuda yapılan diğer pek çok çalışma ile uyuşmamaktadır.
Bu araştırma sonuçlarına göre, Türkiye'de 210 bin Kafkas kökenli (Çerkes, Çeçen, Gürcü) yaşadığı tahmin edilmektedir. Bu sayının, 1965 nüfus sayımında anadilini Kafkas dilleri olarak belirten nüfustan bile daha az olduğu görülmektedir."

Tarhan Erdem'in açıklaması

KONDA'nın çalışmasını yöneten Tarhan Erdem'in açıklaması da söyle:
"Araştırmada, dinsel inanış sorusuna verilen cevaplar, her veri gibi, yorumlanmadan ve değiştirilmeden tablolarda toplanmıştır. Sonuçların doğru sayıları yansıtmadığı iddiası, Alevilerin değişik çevre baskısıyla mezheplerini gizledikleri gerçeğiyle birlikte söylenmektedir. Bu söylem de araştırmanın, 'Alevilerin inançlarını yaşamakta en yüksek oranda sorunla karşılaşan grup' olduğu yolundaki bulgusunu teyit etmektedir. (Milliyet, 21 Mart)
Açık uçlu kimlik sorusunu da denekler, kendilerini tanımladıkları bir kavram söyleyerek cevaplamışlardır. Bu kavram etnik köken adı olduğu gibi, dinsel inanç ya da atalarının geldiği yer adı da olabilmektedir. Kafkas kökenlilerin bir kısmı da kendilerini etnik kimlikleri yerine başka kavramlarla adlandırmış olabilirler.
Araştırmanın siyasal veya toplumsal yönlendirme amacı olabileceği iddiasını dikkate alamayacağım."

Doğan Akın'ın sözleri

Milliyet Haber Müdürü Doğan Akın, eleştiriler üzerine Okur Temsilcisi'ne şu değerlendirmeyi yaptı: "İki gruba ayrılan itirazlar için şu noktaları vurgulamamız gerekiyor:
1- Kafkas kökenliler ile aynı dilimdeki diğer grupların sayısının az göründüğü itirazı, KONDA ve Milliyet'in de tahmin ettiği bir sonuçtur. Kendisini etnik kökeniyle ifade etmeyenler/edemeyenler ile özel olarak bu gruptakileri hedef almayan örnekler ve soruların hata payını artırma olasılığı vardır. Bu durum dikkate alındığı için araştırmanın etnik kökene ilişkin 4. bölümünde 'Tablolar incelenirken yüzde 1'den düşük olan grupların nüfuslarında hata payının yüksek olduğu dikkate alınmalıdır' ifadesiyle özel bir uyarı yapılmıştır.
Aynı nedenle yüzde 1'in altında görülen etnik gruplara ilişkin olarak özel bir analiz yapılmasından kaçınılmış, ancak hiçbir verisi ayıklanmayan araştırmanın bu konudaki bulguları içeren tabloları da okurdan esirgenmemiştir.
2- Alevilere ilişkin veriler konusunda da özenli davranılmış, 'kendisine Alevi diyenler' vurgusu, başlık ve metinde özel olarak yapılmıştır. Ayrıca Alevi nüfusuna ilişkin veriler, ODTÜ Sosyoloji Bölümü'nden Dr. Mustafa Şen'in "Alevilikle ilgili veriler neden farklı?" başlıklı makalesi eşliğinde yayımlanmıştır.
Dr. Şen, daha sonra yöneltilen itirazlardaki argümanların önemli bir bölümüne Milliyet'in talebi üzerine kaleme aldığı makalede zaten işaret etmiştir. 'Devlet tarafından da desteklenen egemen Sünni kimliğe karşı Alevilerin kendilerini açıklamaktan çekindikleri', 'hızla kentlileşen Alevilerde dini aidiyetlerin geri planda kaldığı' ve 'Alevilerin cumhuriyet değerlerinin kökleştiği kamusal ortamlarda Sünnilerle kurulan ortak yaşam kültürüne zarar vermemek için kendi kimliklerine özel bir vurgu yapmadıkları' bu makalede vurgulanmıştır.
Kaldı ki; gazete yönetimi Cem Vakfı'na, Alevilerin sayısına ilişkin itirazını kayda geçireceği bir makale göndermeyi arzu ederse, dizinin bitiminden sonra yayımlanabileceğini iletmiştir. Gazete yönetiminin bu çağrısına Cem Vakfı'ndan bir karşılık gelmemiştir."

Ombudsman'ın görüşü

Sosyolojik bir araştırmada Türkiye'nin etnik köken, din, mezhep yapısı çıkarılırken, sayısal bir projeksiyonla "nüfusu ayrıştırmak" ister istemez tartışma yaratacaktır.
Aleviler açısından sorun, KONDA'nın "Türkiye'de Alevi sayısı 4.5 milyon" şeklinde kesin bir sonuca ulaşması ve gazetenin bunu sürmanşetten duyurmasıdır. Oysa iç sayfalarda bu veri "Aleviyim diyenlerin sayısı 4.5 milyon" başlığı ile yer almakta.
Seçim anketleri gibi bu tür eğilim yoklamalarında da sayısal veriler polemiğe yol açmaktadır. En iyisi kesin sayılardan kaçınmak.

okur@milliyet.com.tr
dsazak@milliyet.com.tr

Tel: 0212 505 62 03
Faks: 0212 505 68 09
Doğan Medya Center, Bağcılar 34204 İstanbul

Etiketler:
milliyet kimiz adlı dizisine kafkas kökenli yurttaşlardan itiraz var