Tüm sıkıntı ve mutsuzluklarımızın nüfusumuzun azlığından kaynaklandığını söylersek fazla abartmış olmayız. Savaş öncesinde Abhaz diasporası temsilcileri ile görüşme imkanı doğduğunda, hepimiz çıkış yolunu bulduğumuzu düşünmüştük; yapmamız gereken tek şey, soydaşlarımızın -hiç değilse bir kısmının- geri dönebilmesi için güçlerimizi birleştirmekti. Kaldı ki, önümüzde bununla ilgili çok açık örnekler de vardı. O dönemde Halk Forumu ile ilgisi olanlar dönen ilk Abhazları nasıl karşıladığımızı gayet iyi hatırlayacaklardır.

Kimbilir, bizim değerler dünyamızı belki de yaşadığımız savaş değiştirdi; genetik potansiyelinin büyük bir kısmından mahrum kalan bir milleti koruma iç güdüsü yerine, vatanı korumaya imkan veren başka içgüdüleri, başka değerleri öne çıkarttık.

Bir zamanlar vatana yoğun şekilde yapılan dönüşün hızının kesilmesine hangi sebeplerin etken olduğu pek çok kez konuşuldu. O zaman devlet, bırakın geri dönüşçülerin sayısının artması için tedbirler almayı, birazcık riske girerek geri dönmek isteyenlerin sayısının azalmasına sebep olan o bildik şartları iyileştirmeye bile çalışmadı.

Komite ve Geri Dönüş Fonu giderek dekoratif bir renk halini aldı ve yönetim de bundan hic bir rahatsızlık duymadı. Bu birimler bazı seçkinlerin 'ticaret' ve 'para aklama' aracı haline geldi.

Savaştan sonraki 12 yıl boyunca geri dönüş için hiç bir devlet programı oluşturulmadı. Bu sorun müzakere süreçlerinde de gündeme getirilmeyerek sürekli göz ardı edildi.

Soydaşlarımız darmadağın bir haldeyken, hala sayısı milyonları bulmuş bir halk gibi davranmaya devam ediyoruz.

Ancak bugünün gerçeği şu ki, hükümet hala içeride ve dışarıda yaşayan Abhazlara nüfus sayım sonuçlarını açıklamıyor.

Hızla o kritik sınıra yaklaşıyoruz ve bizi yok olan halkların kaderi bekliyor.

Fakat tarih bize karşı ne kadar da merhametli!

Yok olmanın eşiğine gelmişken yine bize acıdı ve bir kez daha yeniden doğma ve yaşama şansı verdi.

İçine düştüğümüz yer Karadeniz kadar büyük de olsa, şimdi boğulmadan kurtulma şansımız var.

***

"Kafkas Vakfı" İstanbul'un Asya bölgesinde yer alıyor. Kütüphanesinde Kafkasya ile ilgili geniş bir literatür mevcut. Raflarında Abhaz yazarların tanınmış kitaplarının ciltlerini görüyoruz.

Vakfın 2. Başkanı Erol Akuşba, Vakıf binasında, mızıkasıyla Adıge-Abhaz melodileri çalıyor bize. Kendisiyle Adıge ve Abhazların, Türkiye'de yaşayanların kaderini konuşuyoruz tercüman aracılığıyla.

Abhazlar (Türkiye ve Rusya vatandaşları) henüz ortak bir dil yakalayabilmiş değiller. Galiba bundan dolayı sohbetimiz kendiliğinden geleneksel soru cevap şekline dönüşüyor.

Erol bize, burada Abhaz, Abazin ve Adıgelerin birlikte hareket ettiklerini anlatıyor: "Aramızda yakın ilişkiler var, geleneğimiz ve kültürümüz ortak. Ancak bu beraberlik bir siyasi bilinçten beslenmiyor. Bizi daha çok halklarımızın geleneksel kültürü ve anavatana karşı olan ilgileri bir araya getiriyor. Toplumumuza has kültür ve gelenekler çevresinde nostalji yapılıyor."

Erol, diasporadaki Abhaz-Adıge organizasyonlarının toplumsal-politik oluşumlar haline gelememesini büyük bir negativite olarak değerlendiriyor. O, "Maalesef bizim organizasyonlarımızın merkezinde folklor var, insanların politik bilinç kazanması için ise hiçbir çalışma yok" yorumunda bulunuyor.

Sohbetdaşımın düşüncesine göre, toplumda sosyo-politik bilincin olmaması dilin yok olması sonucunu getirirken; folklor sadece dekoratif bir unsur olarak varlığını koruyor.

"Ancak k öyde büyüyüp 30 yaşın üstünde olanlar Abhazcayı biliyor ve geleneklere uyuyorlar. Şehirde büyüyen gençlerimiz geleneklerini ve dillerini kaybediyorlar" diyen Erol, geri dönüş konusuna da pragmatik yaklaşıyor. Abhazya'da vatana dönüş şartları hazırlanıncaya kadar geri dönüş fikrinin bir ütopya olarak kalacağını düşünüyor ve şunları söylüyor:

- Fakat Türkiye'de Abhazya temsilciliği var ve galiba bununla ilgileniyor?

- Peki birliği sağlayacak bir kurum var mı ?

- Hükümetten konuşmuşken: Türkiye Gürcü-Abhaz ayrılığının çözüme kavuşturulması konusunda arabulucu rolü üstlenmeye hazır olduğunu açıklıyor. Siz bununla ilgili ne düşünüyorsunuz?

- Ancak Türkiye'de dolaşan, diasporadan destek arayışında olan bazı Gürcü siyasetçiler var?

- "Evet, onlardan bazıları bizimle de görüştüler. Gürcüstan ve Abhazya arasında iletişim kopukluğu yaşandığını, Abhaz-Abazin diasporasından oluşturulacak bir heyetle bu iletişimi sağlamaya soyunmamızı teklif ettiler. Biz ise, Gürcüstan ve Abhazya arasında samimi bir diyalogdan söz edilebilmesi için, her şeyden önce Gürcistan'ın talebiyle uygulanan ambargonun sona erdirilmesi gerektiğini, bizim Abhazya'ya serbestçe gidip gelmemizin önündeki engellerin kaldırılması lazım geldiğini söyledik.

- Erol, siz Kafkas Vakfı 2. Başkanısınız. Bize organizasyonunuzu ve amaçlarını anlatır mısın?

- "Biz bu vakfı kurma kararını, Gürcistan ve Abhazya arasındaki savaş başladığında aldık. O zaman tüm insanlarımız yardım etmek için çırpınıyordu. Ancak ortada ciddi bir enformasyon eksikliği vardı ve nasıl yardım edileceği dahi bilinmiyordu. Ve ortalıkta bu soruna çözüm vaad eden bir organizasyon da görülmüyordu. O zaman harekete geçtik ve 21 kişi bir araya gelerek bugünkü vakfı kurduk. Resmiyet kazanmamızın üzerinden 10 sene geçti.

- Yakın bir geçmişte Abhazya'da devlet başkanlığı seçimleri yapıldı.

Gelişen olayları takip etme imkanınız oldu mu

- Abhazya'daki partnerleriniz kimlerdir?

- Abhazya'daki demografik durumun değiştirilmesi için ne gibi çabalar sarf etmek lazım, bu konuda ne düşünüyorsunuz?