Şogençuk Kabardey Dram Tiyatro Salonunda yapılan gecenin açılışında konuşan İnsan Hakları Derneği Başkanı Valeri Hatajuko, Rusya'da 1920'li, 30'lu yıllarda çok büyük kıyımlar yaşandığını, bu kıyılan insanlardan birisinin de Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Devlet Başkanı Pşimaho Kotse olduğunu söyleyerek, "Biz gerçek tarihin yerini bulması için çalışıyoruz. Bu insanların hakları iade edilmelidir" dedi. Pşimaho Kotse döneminin Sovyetler zamanı olduğunu söyleyen Valeri Hatajuko,."Bu konuları konuşmak yasaktı. Ancak şimdi her şeyi, yani doğruları konuşabilmeliyiz" dedi. Daha sonra Kabardey - Balkar Sosyal Araştırmalar Enstitüsünden Doç Dr. Amirbiy Karmov Pşimaho Kotse'nin Kabardey - Balkar ve Kafkasya tarihindeki yeri adlı bir sunum yaptı. Amirbiy Karmov, "Pşimaho Kotse ve arkadaşları Şubat Devrimi'ni desteklediler. Desteklemelerindeki amaç Rusya'nın demokratik bir ülke olacağına inanmaları idi. Ancak Ekim devriminden sonra bağımsız Kuzey Kafkasya Cumhuriyetini kurdular. Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti yıkılınca da Türkiye'ye gitmek zorunda kaldılar" dedi. Karmov, Pşimaho Kotse'nin 1962 yılında İstanbul'da öldüğünü ve devlet protokolüyle "Devlet Başkanı" sıfatıyla Feriköy mezarlığına defnedildiğini söyledi. Pşimaho Kotse'in gecesine Kosok'un torunu Alla Bayakina da katıldı. Alla Bayakina, Pşimaho Kotse'nin bilinmeyen biyografik detaylarını anlattı. Pşimaho Kotse'nin ilk hanımının Avusturyalı bir bayan olduğunu söyleyen Bayakina, "Kosok onunla Avusturya'ya gitmeyi reddetti. Daha sonraki hanımı Mariye Kireyeva, kızı Zara Kotse ile Pşimaho Kotse Türkiye'ye gidince Kafkasya'da kalmak zorunda kaldı" dedi. Alla Bayakina kendisinin Zara Kotse'nin kızı olduğunu anlattı. Geceye ayrıca Pşimaho Kotse'nin Türkiye'de evlendiği Lutsa Misakova'nın akrabaları da katıldılar. Toplantıya katılan Kabardey - Balkar Cumhurbaşkanı Danışmanı Prof .Dr. Hasan Dumanov Kabardey - Balkar yönetimi olarak Pşimaho Kotse ve eşi Lutsa Misakova'nın mezarlarının anavatanları Kabardey - Balkar Cumhuriyetine taşınmasını desteklemeye hazır olduklarını söyledi. Duman, bu sorunu öncelikle Rusya ve Türkiye Hükümetlerinin kendi aralarında çözmesi lazım geldiğini belirterek, "Şu anda bazı formaliteleri çözmeye çalışıyoruz. Başsavcılığa bir yazı yazdık, 'Pşimaho Kotse represiye edildi mi ' diye" dedi. Hatırlanacağı gibi, Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Pşimaho Kotse ve eşi Lutsa, Misakova'nın mezarının taşınması için bir sivil komite kurulmuştu. Pşimaho Kotsev(Kosok) Kimdir? Hukukçu, siyaset ve devlet adamı, yazar. 12 Nisan 1887'de Kafkasya'nın bugünkü Kabardey-Balkar Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan Babugoy köyünde doğdu. Babasının adı Tamaş, annesinin adı Nisa'dır. İlk ve orta öğrenimini Pyatigorsk (Beştav), lise öğrenimini ise Novorossisk (Tse­mez) kentlerinde yaptı. Petersburg'da bir yıl Doğu Bilimleri Fakültesi'nde okuduktan sonra Hukuk Fakültesi'ne geçti ve 1910 yılında buradan mezun oldu. 1911'de Ekaterinodar'da (Krasnodar) Avukat olarak çalışmaya başladı. 1917 Şubat ihtilalinden sonra Terekkale'ye (Vladıkavkaz) taşınan Kosok Kuzey Kafkasya halklarının örgütlenme ve devletleşme çabalarına aktif şekilde katıldı ve "Kuzey Kafkasya Merkez İcra Komitesi'nde yer aldı. 11 Mayıs 1918'de "Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının ilan edilmesi üzerine önce milli hükümette görev alan Kotse, ilk hükümet başkanı Abdülmecid Çermoy'un Kuzey Kafkasya diplomatik de­legasyonunun başında Avrupa'ya gitmesinden sonra par­lamento çoğunluğunca hükümet başkanlığına getirildi. Kuzey Pşimaf KodzeKafkasya'nın önce beyaz "Gönüllü Ordu" sonra da "Kızılordu" tarafından işgalinden sonra birçok Kafkasyalı aydın gibi o da yurdunu terk ederek Türkiye'ye iltica etmek zorunda kaldı. Bir süre Samsun'da, sonra da İstanbul'da yaşadı. Türk hükümeti kendisine Polathane'de bir ev vererek, tahsisat bağladı. İstanbul'da kurulan "Kuzey Kafkasyalılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği"nin kurucu kadrosu içindeydi. 10 Ocak 1962'de İstanbul'da öldü ve eski bir devlet ve hükümet başkanı sıfatıyla, askeri törenle defnedildi. Aynı zamanda bir yazar olan Pşimaho Kotse, Fran­sa'da Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nin eski Dışişleri Bakanı H. Bammat tarafından Rusça, Fransızca ve Türkçe dahil yedi dilde yayınlanan "Kavkaz-Le Caucase-Kafkasya" (1934-­39) dergilerinde, Türkiye'de yayınlanan "İslam", "Hilâl" "Mücahit" vb. dergilerde, Münih'de Sovyetler Birliğini Öğrenme Enstitüsü tarafından İngilizce yayınlanan "Ca­ucasian Review" (Kafkas Dergisi)nde ve daha başka yayınlarda Kafkasya'nın tarih ve kültürüyle ilgili, anı-tarih türünde makaleler yayımlamıştır. Bunlardan "Caucasian Review" dergisinde yayımlanan "Revolution and So­vietization in the Northern Caucasus" (Kuzey Kafkasya'da Devrim ve Sovyetleştirme) başlıklı ve bir kitap hacmindeki uzun makalesi özellikle önemlidir. "Kuzey Kafkasya Hürriyet ve İstiklal Savaşı Tarihinden Yapraklar" (İstanbul 1960) adıyla Türkçe yayınlanmış küçük bir kitabı da vardır. (KAFKASEVİ)

Etiketler:
kabardey-balkar pşimaho kotse anma gecesi